Năm 1966 là năm quân ta thắng lớn, Mỹ - ngụy thua to, quân và dân miền Nam đã đánh bại ngay hiệp đầu cuộc chiến tranh cục bộ của địch. Cũng là năm mà các lực lượng vũ trang giải phóng đã hoàn thành tốt đẹp các nhiệm vụ chiến đấu của mình với những chiến công dồn dập và vô cùng rực rỡ. Ba thứ quân của nhân dân miền Nam được xây dựng và trưởng thành nhanh chóng trong chiến đấu đã làm cho tiến công của ta ngày càng mạnh, thế phòng ngự của địch ngày càng bị động, lúng túng. Chứng tỏ là từ sau mùa khô 1965-1966, các cuộc càn của địch càng giảm, những cuộc hành quân giải tỏa, bị động đối phó với các lực lượng vũ trang giải phóng ngày càng tăng, những trận đánh chủ động tiến công của lực lượng vũ trang giải phóng ngày càng dồn dập.
Giữa năm 1965, chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ phá sản thảm hại. Để cứu nguy cho quân ngụy, đồng thời để chuẩn bị cho kế hoạch phản công chiến lược vào mùa khô 1965-1966 nhằm giành những thắng lợi có ý nghĩa quan trọng, xoay chuyển cục diện chiến tranh hiện bất lợi cho Mỹ ở miền Nam, bọn xâm lược Mỹ phải vội vã và ồ ạt đưa quân vào miền Nam việt Nam. Trong mùa khô, Mỹ đã mở trên 700 cuộc càn từ quy mô tiểu đoàn trở lên, hơn 20 cuộc càn lớn quy mô sư đoàn (từ 10 đến 20 tiểu đoàn), 50 cuộc càn với quy mô trung bình (từ 4 đến 8 tiểu đoàn). Có trận chúng đã dùng đến hơn 20 tiểu đoàn với hàng trăm khẩu pháo và hàng trăm xe cơ giới. Máy bay chiến lược B.52, chất độc hóa học cũng được dùng chi viện cho chiến đấu. Nhiều nơi, chúng đã thực hiện chính sách man rợ: đốt sạch, giết sạch, cướp sạch khi càn quét. Nhưng mùa khô, mùa hy vọng của giặc Mỹ đã trở thành mùa thất bại đau đớn của chúng. Một năm thất bại nhục nhã với trên 20 vạn quân Mỹ - ngụy bị tiêu diệt, 52 tiểu đoàn bị xóa phiên hiệu.
Để gỡ thất bại, đầu năm 1966, giặc Mỹ lại tập trung lực lượng mở cuộc phản công lớn, gọi là “chiến dịch 5 mũi tên”, nhằm tiêu diệt quân giải phóng miền Nam, nhưng phản công đến đâu địch càng thua đến đó. Trong 3 tháng đầu năm 1966, quân và dân miền Nam đã đánh bại hàng loạt cuộc càn trong “kế hoạch phản công mùa khô” của chúng, giết và làm bị thương trên 5 vạn tên trong đó có 25.000 quân Mỹ và chư hầu. Đặc biệt trong vòng 45 ngày chiến đấu từ 28/1 đến 15/3, quân giải phóng đã diệt gọn 15 tiểu đoàn địch trong đó 9 tiểu đoàn bộ binh và cơ giới Mỹ. “Chiến dịch 5 mũi tên” mà Mỹ đặt hết niềm tin và hy vọng đã thất bại vô cùng thảm hại. Kế hoạch phản công mùa khô của Mỹ đã phá sản nhanh chóng ngay khi mùa khô ở miền Nam Việt Nam chưa kết thúc.
Sau thất bại mùa khô, bọn Oét-mo-len chủ trương co lại để phòng thủ. Chúng lẩn tránh những trận đánh lớn của Quân giải phóng và tìm mọi cách ngăn chặn các cuộc tiến công của quân và dân miền Nam, hòng bảo toàn chủ lực của chúng, đợi đến mùa khô tiếp theo, chúng sẽ mở cuộc phản công chiến lược mới để giành lại quyền chủ động. Nhưng sự thật trên chiến trường miền Nam một lần nữa lại diễn ra hoàn toàn ngược hẳn với tính toán của bọn xâm lược Mỹ.
Từ sau chiến thắng mùa khô, phát huy cao độ quyền làm chủ, quân và dân miền Nam đã mở nhiều cuộc tiến công mới dồn dập trên khắp các chiến trường. Chiến tranh du kích ngày càng phát huy thế chủ động chiến lược trên chiến trường miền Nam. Tích cực chống càn, ra sức tiêu diệt sinh lực địch, chiến tranh du kích đã góp phần quan trọng vào việc giữ vững và củng cố các vùng giải phóng, đập tan âm mưu của địch hòng lấn át, giành dân, lập hành lang an toàn cho hệ thống căn cứ đồn bốt. Dồn lực lượng lên phía trước, quân du kích đã siết chặt các căn cứ của quân Mỹ và đồn bốt của quân ngụy, đánh liên tục uy hiếp mạnh mẽ các tuyến phòng ngự của địch. Chiến tranh du kích phát triển mạnh trong các vùng bị địch tạm kiểm soát, phối hợp chặt chẽ với phong trào đấu tranh chính trị, hỗ trợ đắc lực cho các cuộc khởi nghĩa của nhân dân, phá tan nhiều ấp chiến lược giải phóng thêm nhiều vùng đất đai.
Với tinh thần chủ động, tích cực tiến công tiêu diệt địch, quân giải phóng vẫn ra sức tạo thời cơ đánh tiêu diệt lớn, dồn địch vào thế bị động, lúng túng hơn nữa. Quân giải phóng không những khôn khéo điều địch ra ngoài công sự để đánh tiêu diệt lớn, mà còn táo bạo xông vào đánh tiêu diệt lớn trong công sự như: trận tập kích ở Đồng Dù (Củ Chi) hay trận tập kích lớn rất táo bạo và mưu trí vào Cẩm Bình. Quân giải phóng tiếp tục đánh lớn không chỉ ở chiến trường rừng núi mà cả đồng bằng và cả những vùng địch vẫn đinh ninh không hề đánh lớn được như Trị-Thiên. Hầu hết các binh chủng từ kỵ binh, đến lính thủy đánh bộ, lính dù đều nhừ đòn. Đánh cho lục quân Mỹ tơi bời, quân và dân miền Nam còn giáng nhiều đòn đích đáng vào không quân Mỹ. Các sân bay lớn có tầm quan trọng chiến lược của địch như Tân Sơn Nhất, Chu Lai, Đà Nẵng… đều bị đánh.
Giặc Mỹ bị thua đậm, ngay cả kế hoạch “bình định” quy mô của chúng cũng không thực hiện được. Để thực hiện âm mưu bình định, chúng đã áp dụng mọi thủ đoạn mị dân thâm độc, cùng với những hành động tàn bạo đẫm máu như ném bom, bắn đại bác liên tục, rải chất độc hóa học, mở những cuộc hành binh lớn vào các vùng giải phóng, đốt sạch, cướp sạch, giết sạch, với mục đích để làm nản lòng quân ta. Với tinh thân kiên quyết và anh dũng đấu tranh, quân và dân miền Nam ra sức xây dựng vùng giải phóng quyết giữ làm vùng hậu phương cho cuộc kháng chiến, đập tan mọi âm mưu “bình định” của giặc.
Tính trong năm 1966, quân và dân ở miền Nam đã đánh gần 40.000 trận lớn nhỏ, giết chết, làm bị thương và bắt sống 268.200 tên địch. Số đơn vị bị tiêu diệt gọn gồm có 47 tiểu đoàn, 306 đại đội, 454 trung đội. Số quân Mỹ diệt trong năm 1966 nhiều hơn gấp 5 lần so với số quân Mỹ bị diệt trong năm 1965. Ngoài ra quân ta còn bắn rơi và phá hủy 2.130 máy bay, diệt 3.300 xe quân sự các loại, bắn chìm 97 tàu và xuồng chiến, phá hủy 43 đầu máy xe lửa và 217 toa, phá 742 cầu, cống, diệt và bức rút 4 chi khu quân sự, 174 đồn bốt, 140 tháp canh. Chiến thắng vẻ vang của quân và dân miền Nam trong năm 1966 hòa nhịp với chiến thắng của quân và dân miền Bắc bắn rơi 1.600 máy bay Mỹ đã giáng cho giặc Mỹ những đòn thất bại ngày càng nặng trong toàn bộ âm mưu xâm lược của chúng.
Thắng lợi rực rỡ của quân và dân ta ở miền Nam là thắng lợi của đường lối chính trị và chiến lược quân sự đúng đắn của ta, thắng lợi của nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh nhân dân Việt Nam, của nghệ thuật quân sự độc đáo và sáng tạo. Nó là kết quả của quyết tâm chiến đấu chống Mỹ, cứu nước, của tinh thần chiến đấu dũng cảm và đầu óc mưu trí của toàn quân và toàn dân ta. Quân và dân miền Nam đang trưởng thành nhanh chóng về mọi mặt, càng đánh càng mạnh, càng mạnh lại càng thắng lớn.
Yên Yên