Cách đây 55 năm, dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt, mang tầm nhìn chiến lược của Đảng ta, cuộc Tổng tiến công và nổi dậy đã diễn ra vào đúng Tết Mậu Thân năm 1968 (ngày 30-31/01/1968) và kết thúc thắng lợi như một mốc son chói lọi, như bản hùng ca bất diệt của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trở thành biểu tượng của tinh thần quyết chiến, quyết thắng, khí phách kiên cường của dân tộc Việt Nam.
Nhằm góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, phát huy tinh thần tiến công trong xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam; đồng thời khẳng định vai trò, đường lối cách mạng đúng đắn của Đảng ta trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, ở giới hạn bài viết này, xin được khái quát quá trình chủ động, sáng tạo của Đảng ta, trực tiếp là Trung ương Cục và Quân uỷ Miền trong việc xây dựng kế hoạch, chỉ đạo, lãnh đạo quân và dân ta chuẩn bị mọi mặt để tiến hành cuộc Tổng tiến công và nổi dậy vào thời điểm Tết Mậu Thân năm 1968.
Ngay từ những năm 1965 đến 1967, dưới sự lãnh đạo và chỉ đạo trực tiếp của Trung ương Cục và Quân uỷ Miền, quân và dân miền Nam đã liên tiếp đánh bại các cuộc tấn công của địch, đặc biệt đã đánh thắng liên tiếp hai cuộc phản công mùa khô 1965 - 1966 và 1966 - 1967 của đế quốc Mỹ. Phát huy những thắng lợi trên chiến trường, tháng 12/1967, Bộ Chính trị ra Nghị quyết về “Tình hình và nhiệm vụ cách mạng miền Nam”, trong đó, có quyết định về tổng công kích, tổng khởi nghĩa.
Đầu năm 1968, Hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá III đã nhất trí thông qua những nội dung của Nghị quyết Bộ Chính trị, với trọng tâm là tổng công kích, tổng khởi nghĩa trên toàn chiến trường miền Nam. Trước đó, tháng 10/1967, Trung ương Cục và Khu uỷ Sài Gòn - Gia Định đã có kế hoạch chuẩn bị tổng công kích, tổng khởi nghĩa giành thắng lợi quyết định, như việc giải thể Quân khu VII và Quân khu Sài Gòn - Gia Định, tổ chức lại chiến trường miền Đông phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ mới… Trung ương Cục cũng quyết định thành lập Đảng uỷ tiền phương và hai Bộ Chỉ huy tiền phương Bắc va Nam, phân công các đồng chí phụ trách các mũi tiến công, mũi nổi dậy và tiến hành xây dựng kế hoạch tổng công kích, tổng khởi nghĩa ở Sài Gòn.
Ngày 12/12/1967, Thường vụ Trung ương Cục miền Nam và Quân uỷ Miền ra Chỉ thị hướng dẫn về việc chuẩn bị tiến hành công kích và khởi nghĩa ở các thành phố, xác định rõ các thành phố, thị xã là nơi hiểm yếu nhất nhưng địch lại có nhiều sơ hở, trong khi lực lượng cách mạng của ta ngày một mạnh dần và vững chắc, phong trào đấu tranh cách mạng của quần chúng ngày một trưởng thành, đủ điều kiện cần thiết để thực hiện bước đột biến. Liên tiếp trong những ngày cuối tháng 12/1967, Thường vụ Trung ương Cục miền Nam và Quân uỷ Miền ra các nghị quyết, chỉ thị liên quan đến kế hoạch tổng công kích, tổng khởi nghĩa…
Ngày 7/01/1968, Thường vụ Trung ương Cục miền Nam và Quân uỷ Miền ra Chỉ thị tăng cường việc chuẩn bị cho Kế hoạch X (cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân). Chỉ thị là sự quán triệt Nghị quyết của Bộ Chính trị về tổng công kích, tổng khởi nghĩa trên toàn chiến trường miền Nam. Chỉ thị đánh giá công tác chuẩn bị cho kế hoạch này, theo đó, đến thời điểm hiện tại, các khu, tỉnh sơ bộ đã xác định được các mục tiêu, có kế hoạch bố trí lực lượng, phân công chỉ đạo và đang tiếp tục cụ thể hoá hơn nữa.
Càng gần đến Tết Mậu Thân, Trung ương Cục và Quân uỷ Miền liên tiếp ra các nghị quyết, chỉ thị nhằm chuẩn bị chu đáo về mọi mặt. Ngày 18/01/1968, Trung ương Cục ra Chỉ thị tăng cường tác chiến của dân quân du kích trong tình hình mới nhằm phối hợp với bộ đội chủ lực trong cuộc tổng công kích, tổng khởi nghĩa sắp tới. Ngày 21/01/1968, Trung ương Cục ra Nghị quyết về tổ chức chỉ đạo, kế hoạch tổng công kích, tổng khởi nghĩa ở khu Sài Gòn – Chợ Lớn. Ngày 24/01/1968, Trung ương Cục ra Chi thị đấu tranh chính trị, nêu sáu nhiệm vụ của đấu tranh chính trị, phát động quần chúng trong các thành phố, thị xã, thị trấn và nông thôn nổi dậy thành cao trào chính trị mạnh mẽ, kết hợp với đấu tranh vũ trang...
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy chính thức nổ ra đêm 30, rạng sáng ngày 31/01/1968. Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Trung ương Cục và Quân uỷ Miền, cuộc Tổng tiến công và nổi dậy của quân và dân ta đã đồng loạt nổ ra trên toàn chiến trường miền Nam, đánh vào các sào huyệt, cơ quan đầu não, căn cứ quân sự, hệ thống giao thông, kho tàng của địch ở hầu khắp các thành phố, thị xã, thị trấn và những vùng nông thôn, trong đó trọng tâm là hai thành phố lớn Sài Gòn và Huế.
Ngày 02/02/1968, Thường vụ Trung ương Cục miền Nam và Quân uỷ Miền quyết định thành lập Ban Chỉ huy tuyến hậu phương X, lấy bí danh là Đoàn 100, có nhiệm vụ nhận hàng viện trợ, hậu cần, tổ chức phân phối, vận chuyển cho các chiến trường theo yêu cầu. Ngày 5/02/1968, Thường vụ Trung ương Cục miền Nam và Quân uỷ Miền họp và ra Nghị quyết về quân sự đối với khu trọng điểm Sài Gòn - Gia Định. Phân tích tình hình ta địch, Thường vụ Trung ương Cục miền Nam và Quân uỷ Miền nêu chủ trương tác chiến mới ở Khu trọng điểm sắp tới là: kiên quyết giữ vững thắng lợi đã giành được, phát huy thắng lợi từng giờ, từng phút phát triển mạnh cuộc chiến đấu trong và xung quanh Sài Gòn, hình thành thế bao vây nhiều tầng; kiên quyết tấn công địch, kết hợp đánh nhỏ, đánh vừa, đánh lớn, kết hợp đánh thường xuyên liên tục với từng đợt mạnh; vừa đánh vừa phát động quần chúng, xây dựng phát triển lực lượng, tạo ra những điều kiện tốt hơn để tiến lên dứt điểm giành thắng lợi cuối cùng...
Sự kiện Tết Mậu Thân 1968 với những thắng lợi hết sức to lớn, đã làm thay đổi cục diện của cuộc chiến tranh. Mặc dù, chúng ta phải chịu nhiều tổn thất, nhưng những mục tiêu có tính chiến lược của cách mạng miền Nam, của sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước đã đạt được. Với cuộc Tổng tiến công và nổi dậy này, chiến lược “chiến tranh cục bộ” của Mỹ bị phá sản, ý chí xâm lược của Mỹ bị lung lay, buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, ngồi vào bàn đàm phán hòa bình.
Như vậy, cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 là một chủ trương chiến lược đúng đắn và sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, có ý nghĩa lịch sử to lớn, mở ra cục diện mới trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta. Trong toàn bộ quá trình chuẩn bị cũng như trong khi diễn ra cuộc tổng tiến công và nổi dậy, Trung ương Cục miền Nam và Quân uỷ Miền luôn chủ động, quán triệt các nghị quyết, chỉ thị của Bộ Chính trị và Trung ương Đảng, đưa ra những kế hoạch cụ thể, phù hợp với tình hình thực tế. Có thể nói, thắng lợi này gắn chặt với vai trò tổ chức và chỉ đạo của Đảng ta mà trực tiếp là Trung ương Cục và Quân uỷ Miền.
Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, nhưng tinh thần quyết chiến, quyết thắng của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 đã, đang và sẽ tiếp tục cổ vũ mạnh mẽ toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta vượt qua khó khăn, thách thức, phát huy cao độ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, năng động, sáng tạo; tin tưởng tương lai không xa, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đất nước ta sẽ sớm thực hiện thành công mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại./.
Đinh Nhài