Đồng chí Ngô Gia Tự là một chiến sĩ cách mạng tiền bối, xuất sắc của Đảng ta, một trong những người sáng lập Đông Dương Cộng sản Đảng, Bí thư đầu tiên của Xứ ủy Nam Kỳ.
Đồng chí Ngô Gia Tự sinh ngày 03 – 12 – 1908 tại thôn Tam Sơn, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình, quê hương có truyền thống yêu nước và hiếu học, với trái tim nồng cháy của tuổi thanh xuân, khát khao độc lập tự do, đồng chí Ngô Gia Tự đã tiếp thu ánh sáng cách mạng do đồng chí Nguyễn Ái Quốc truyền bá vào Việt Nam, và cũng từ đó đồng chí đã hiến trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng cứu nước và giải phóng dân tộc.
Đồng chí Ngô Gia Tự là một trong những người đầu tiên tổ chức và xây dựng Đảng ta. Đồng chí cũng là một học trò xuất sắc đầu tiên của Bác Hồ. Nghiên cứu về thân thế và sự nghiệp của Ngô Gia Tự, chúng ta tìm thấy ở người cộng sản lỗi lạc này có ba cống hiến lớn đối với cách mạng Việt Nam.
1. Ngô Gia Tự là người hoạt động không biết mệt mỏi cho sự ra đời của một chính đảng cộng sản ở Việt Nam
Sự vận động của xã hội Việt Nam trong những năm 1920 bắt đầu vươn tới xu thế thời đại cách mạng vô sản, khi đồng chí Nguyễn Ái Quốc tiếp thụ chủ nghĩa Mác – Lê nin.
Ngô Gia Tự, người yêu nước, nhà cách mạng Việt Nam nắm bắt nhanh nhạy xu thế tư tưởng mà loài người đã và đang vươn tới: chủ nghĩa Mác – Lênin.
Do nắm được xu thế đó, đồng chí đã cùng với một số đồng chí hăng hái tham gia cuộc vận động thành lập chính đảng cộng sản ở Việt Nam. Anh đã cùng với các đồng chí Nguyễn Đức Cảnh, Nguyễn Phong Sắc, Đỗ Ngọc Du, Trần Văn Cung, Trịnh Đình Cửu… tổ chức Chi bộ Cộng sản Việt Nam đầu tiên ở trong nước, tại số nhà 5D phố Hàm Long (Hà Nội). Sự ra đời của Chi bộ Cộng sản này báo hiệu xu thế tư tưởng muốn vươn tới một chính đảng của giai cấp công nhân Việt Nam, đáp ứng đòi hỏi của cách mạng Việt Nam.
Tinh thần đấu tranh kiên quyết và không khoan nhượng của Ngô Gia Tự tại Đại hội đại biểu lần thứ nhất Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội, họp tại Hương Cảng, tháng 5 năm 1929, với những phần tử lưng chừng, cơ hội, mà đại biểu là Lâm Đức Thụ trong việc thành lập Đảng Cộng sản, thể hiện bản lĩnh và linh khiếu chính trị nhạy bén của anh, một nhà cách mạng chân chính. Tại đại hội này (mặc dù không phải là trưởng đoàn), song những ý kiến phát biểu của anh đòi lập Đảng Cộng sản đã có tác dụng tâm lý đối với nhiều người. Quan điểm của anh là ở Việt Nam (lúc đó) chưa có đảng nào đại biểu cho giai cấp vô sản, cho nên phải lập một Đảng Cộng sản đại biểu cho giai cấp vô sản.
Bỏ đại hội, trở về nước, anh lại cùng với những đồng chí trong Chi bộ Cộng sản đầu tiên ra sức vận động cho sự ra đời của Đảng Cộng sản. Sự cố gắng chung này, trong đó có phần đóng góp tích cực của Ngô Gia Tự, dẫn tới việc thành lập Đông Dương Cộng sản Đảng vào ngày 17 – 6 – 1929. Sự ra đời của Đông Dương Cộng sản Đảng có tác dụng động viên cách mạng Việt Nam tiến lên một bước mới và lôi cuốn sự ra đời của các tổ chức cộng sản khác ở Việt Nam, trước khi hợp nhất thành Đảng Cộng sản Việt Nam.
Đến khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập vào ngày 3 – 2 – 1930, đồng chí là một trong những người hăng hái đưa Đảng nhanh chóng thống nhất về mặt tổ chức. Đồng chí cùng với hai đại biểu của Quốc tế Cộng sản, hai đại biểu của Trung ương lâm thời (mới cử) họp chấp nhận yêu cầu của Đông Dương Cộng sản Liên đoàn hợp nhất vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Thay mặt cho những người dự hội nghị, đồng chí ký tên vào bản quyết nghị chấp nhận Đông Dương Cộng sản Liên đoàn gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam.
Đồng chí nói rằng điều tối kỵ ở trong Đảng là chia rẽ bè phái. Vì vậy, anh đã làm hết sức mình vì sự thống nhất về tư tưởng và tổ chức của Đảng. Phẩm chất cách mạng của anh chính là ở chỗ này.
2. Ngô Gia Tự đã cống hiến hết sức mình để góp phần xây dựng phong trào cách mạng và xây dựng Đảng.
Sau khi Đông Dương Cộng sản Đảng ra đời, Ban Chấp hành Trung ương lâm thời cử đồng chí vào Nam Kỳ để hoạt động. Sau Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng chí được tín nhiệm bầu làm Bí thư chấp ủy lâm thời của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam ở Nam Kỳ. Đây là đồng chí bí thư đầu tiên của Xứ ủy Nam Kỳ Đảng Cộng sản Việt Nam.
Hoạt động ở Nam Kỳ, đồng chí ngày đêm lăn lộn với phong trào cách mạng của quần chúng. Đồng chí Hoàng Quốc Việt vẫn nhớ và kể lại: “Năm 1929, anh Tự đưa tôi về xóm Chiếu, một xóm nghèo xơ, nghèo xác, và nói với tôi rằng sống tại nơi đây, chúng ta sẽ tìm thầy cách mạng. Anh rất thương công nhân cao su miền đông Nam Kỳ, công nhân khuân vác bến cảng Sài Gòn, thương bà con cô bác trong ấy. Chính trên mảnh đất Nam Kỳ, anh đã hun đúc tinh thần cách mạng cho chúng tôi”.
Xứ ủy Nam Kỳ do Ngô Gia Tự làm bí thư, chọn Nhà máy Ba Son, đồn điền cao su Phú Riềng, xã Vĩnh Kim, thuộc tỉnh Mỹ Tho (nay là tỉnh Tiền Giang) làm cơ sở phát triển cách mạng. Đồng chí thay mặt Xứ ủy đến công nhận chi bộ đầu tiên được thành lập ở xã Vĩnh Kim. Tại buổi lễ thành lập chi bộ, đồng chí nhắc nhở các đồng chí của anh rằng phải ra sức bảo vệ Đảng. Anh nói: “Người đảng viên phải bảo vệ Đảng. Ta vì Đảng, vì cách mạng mà hy sinh, đừng vì ta mà cách mạng bị hy sinh”.
3. Ngô Gia Tự, người cộng sản dốc lòng huấn luyện, đào tạo cán bộ cho cách mạng Việt Nam.
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, đồng chí Ngô Gia Tự đã để lại dấu ấn không thể nào phai, đó là cái chất của người cộng sản luôn luôn nghĩ đến sự phát triển của cách mạng Việt Nam, bằng việc đào tạo cán bộ cho phong trào.
Trong những ngày hoạt động tại Hà Nội và Sài Gòn, đồng chí thường đi xuống huấn luyện ngắn ngày, nhằm các cơ sở, mở những lớp giác ngộ lý luận cách mạng cho cán bộ, đảng viên và những quần chúng cảm tình của Đảng. Đồng chí đã tìm gặp Nguyễn Văn Cừ, huấn luyện chủ nghĩa Mác – Lê nin và giác ngộ chủ nghĩa cộng sản cho Nguyễn Văn Cừ. Được đồng chí Ngô Gia Tự đào tạo, đồng chí Nguyễn Văn Cừ dần dần trở thành nhà hoạt động cách mạng xuất sắc, nhà lý luận của Đảng Cộng sản Đông Dương với tác phẩm nổi tiếng “Tự chỉ trích”. Sau đó, Nguyễn Văn Cừ trở thành Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương.
Cuối năm 1930, trong lúc đang say mê hoạt động, Ngô Gia Tự bị địch bắt. Sau hơn hai năm giam cầm, ngày 2 tháng 5 năm 1933, anh bị thực dân Pháp đưa ra xét xử tại “tòa Đại hình đặc biệt”. Sau đó, anh bị đày ra Côn Đảo. Vừa đặt chân lên Côn Đảo, anh nói ngay với anh em từ cộng sản: “Phải biến nhà tù thành trường học”. Anh đã thực hiện lời nói này bằng việc tổ chức cho anh em học tập những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa cộng sản. Đồng chí trực tiếp giảng bài. Bài giảng của đồng chí dễ hiểu và thường có mối liên hệ đến tình hình thực tế, cho nên có sức thuyết phục đối với mọi người. Đồng chí thường xuyên và sẵn sàng tranh luận với bất cứ ai và vào bất cứ lúc nào về những vấn đề lý luận Mác – Lê nin và thực tiễn cách mạng Việt Nam, những vấn đề thuộc phương pháp cách mạng. Chính vì vậy mà đồng chí trở thành một trong những nhà lý luận xuất sắc của Đảng.
Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Ngô Gia Tự là một tấm gương sáng chói về tinh thần ý chí cách mạng tiến công, ham học tập, tu dưỡng đạo đức cách mạng, luôn đặt lợi ích của Đảng, của cách mạng lên trên hết, trước hết. Đồng chí luôn có tình thường yêu đồng chí, đồng bào, sống liêm khiết giản dị, gương mẫu, gắn bó mật thiết, chan hòa với nhân dân. Đồng chí đã hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; tiêu biểu cho đạo đức và chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam.
Kỷ niệm 110 năm ngày sinh đồng chí Ngô Gia Tự, trong lúc toàn Đảng, toàn dân ta đang tiến hành đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế nhằm mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”, chúng ta cần khắc cốt ghi tâm và phát huy mạnh mẽ tấm gương sáng ngời của người chiến sĩ cách mạng kiên cường, bất khuất về tinh thần tiến công cách mạng, không sợ gian khổ hy sinh, phấn đấu cho độc lập dân tộc và hạnh phúc của nhân dân và tinh thần phấn đấu rèn luyện bản thân, ham học hỏi, với đồng bào, đồng chí thì nhân ái, với kẻ thù thì kiên quyết tấn công của đồng chí Ngô Gia Tự. Học tập, noi gương đồng chí Ngô Gia Tự, mỗi chúng ta nguyện trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, không ngừng phấn đấu học tập vươn lên làm chủ khoa học, kỹ thuật, công nghệ mới, rèn luyện phẩm chất đạo đức, ý chí cách mạng, tiến công, kiên quyết đấu tranh với những hiện tượng tiêu cực, quan liêu, xa rời quần chúng mang hết sức lực, trí tuệ xây dựng quê hương, đất nước ngày một tươi đẹp hơn.
_Thanh Vân_