Cách đây tròn 60 năm ngày (3/3/1959- 3/3/2019) Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định thành lập Công an nhân dân vũ trang nay là Bộ đội Biên phòng. Đây là sự kiện quan trọng đánh dấu sự ra đời của Bộ đội Biên phòng – Lực lượng vũ trang chuyên trách bảo vệ biên giới quốc gia, khẳng định bước trưởng thành, phát triển của lực lượng vũ trang nhân dân của sự nghiệp củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, và ngày 3 tháng 3 hàng năm đã trở thành ngày truyền thống của Bộ đội Biên phòng Việt Nam.
Bộ đội Biên phòng Việt Nam là một thành phần của Quân đội nhân dân Việt Nam, có vị trí như một quân chủng thực hiện chức năng quản lý, bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh, trật tự biên giới quốc gia trên đất liền, trên biển, các hải đảo và tại các cửa khẩu theo quy định của pháp luật và là một lực lượng trong khu vực phòng thủ tỉnh, huyện biên giới của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Theo Lịch sử truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam, ngày 19 tháng 11 năm 1958, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã quyết định thống nhất các đơn vị bộ đội quốc phòng đang làm công tác bảo vệ nội địa, bảo vệ biên giới, bờ biển, giới tuyến và các lực lượng vũ trang khác chuyên trách công tác bảo vệ nội địa và biên phòng, giao cho ngành công an trực tiếp chỉ đạo, lấy tên là Lực lượng Cảnh vệ (bao gồm Cảnh vệ Biên phòng và Cảnh vệ Nội địa). Tiếp đó, ngày 3 tháng 3 năm 1959, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 100 - TTg về việc thành lập một lực lượng vũ trang chuyên trách công tác biên phòng và bảo vệ nội địa, lấy tên là Công an nhân dân Vũ trang, đặt dưới sự lãnh đạo của Bộ Công an. Từ đó, ngày này được lấy làm ngày thành lập Bộ đội Biên phòng cũng là ngày truyền thống của Lực lượng Bộ đội Biên phòng và còn được gọi là Ngày Biên phòng toàn dân.
Cuối tháng 3 (ngày 28 tháng 3 năm 1959), lúc 19 giờ, tại Câu lạc bộ Quân nhân, Hà Nội diễn ra lễ thành lập Công an nhân dân vũ trang. Đến cuối năm 1979 Công an nhân dân vũ trang đổi tên là Bộ đội Biên phòng và chuyển về trực thuộc Bộ Quốc phòng. Năm 1988, Bộ đội Biên phòng lại chuyển sang trực thuộc Bộ Nội vụ cho đến cuối năm 1995 thì lại chuyển về Bộ Quốc phòng.
Lực lượng Bộ đội Biên phòng được tổ chức, chỉ huy thống nhất từ Bộ Tư lệnh đến các đơn vị cơ sở gồm có Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng (là cao nhất tương đương cấp Quân chủng); Bộ Chỉ huy Biên phòng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (tương đương cấp Sư đoàn) gồm 39 tỉnh thành có biên giới, bờ biển. Bộ Chỉ huy có các phòng chức năng như: chính trị, tham mưu, trinh sát, phòng chống ma túy và tội phạm, hậu cần; các đơn vị trực thuộc như: tiểu đoàn huấn luyện, đại đội cơ động, bệnh xá biên phòng tỉnh; Hải đoàn Biên phòng và các đồn biên phòng, hải đội biên phòng. Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng có Tư lệnh và các Phó Tư lệnh, Chính ủy và Phó Chính ủy, các cơ quan đảm nhiệm các mặt công tác quân sự; công tác đảng, công tác chính trị; kỹ thuật; hậu cần, Cục Phòng chống ma túy và các đơn vị trực thuộc. Hải đoàn Biên phòng là đơn vị chiến đấu cấp chiến thuật, cơ động chiến đấu trên vùng biển, trực thuộc Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng.
Bộ đội Biên phòng được xây dựng ngày càng vững mạnh, giỏi về nghiệp vụ biên phòng, dân vận, nắm vững pháp luật Việt Nam cũng như pháp luật và các thông lệ quốc tế, được trang bị các phương tiện nghiệp vụ biên phòng cùng vũ khí chiến đấu ngày càng hiện đại để hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Bộ đội Biên phòng có nhiệm vụ chủ trì phối hợp với các ngành, lực lượng hữu quan trên địa bàn và chính quyền địa phương trong quản lý, bảo vệ đường biên quốc gia, mốc giới; duy trì thực hiện các hiệp định, quy chế biên giới và pháp luật về biên giới; phát hiện và đấu tranh với các hoạt động vi phạm và chống phá của các loại tội phạm, giữ vững chủ quyền, an ninh, trật tự ở khu vực biên giới; thực hiện nhiệm vụ đối ngoại biên phòng, quan hệ với các cơ quan hữu quan các nước láng giềng để giải quyết các vấn đề về quan hệ biên giới nhằm xây dựng biên giới hoà bình, hữu nghị, góp phần tạo môi trường ổn định, phát triển và phục vụ đắc lực cho chủ trương mở rộng hợp tác quốc tế. Trấn áp kịp thời bọn gián điệp, biệt kích, thổ phỉ, cướp biển và các bọn phá hoại khác qua lại hoạt động ở khu vực biên giới, giới tuyến, bờ biển. Đánh mạnh vào bọn vũ trang xâm phạm biên giới của Tổ quốc, đối phó với mọi hành động có tính cách gây chiến trong khi chờ đợi bộ đội quốc phòng đến tiếp viện. Ngăn ngừa và trừng trị bọn chuyên buôn lậu qua khu vực biên giới. Thực hiện quy chế qua lại biên giới do Chính phủ đã quy định, kiểm soát việc qua lại biên giới (kể cả xe, người, hành lý, hàng hóa, các tác phẩm văn hóa và các vật dùng khác từ trong nước mang ra và từ ngoài nước mang vào trong nước). Bảo vệ đời sống an toàn và của cải của nhân dân, tài sản của Nhà nước, các kho tàng, hợp tác xã, công trường, nông trường, ở khu vực biên giới, chống bọn thổ phỉ, hải phỉ, biệt kích tấn công cướp bóc bất ngờ.
Sau hơn nửa thế kỷ xây dựng, trưởng thành và không ngừng phấn đấu, vượt qua bao gian khó, thử thách, cả trong thời chiến cũng như thời bình, Bộ đội Biên phòng đã luôn nỗ lực để viết nên trang sử chói ngời chủ nghĩa anh hùng cách mạng, xứng đáng là lực lượng nòng cốt bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Trong chiến tranh giải phóng dân tộc, bộ đội biên phòng đã nêu cao tinh thần quyết chiến, quyết thắng, đoàn kết một lòng với các lực lượng vũ trang; chiến đấu kiên cường, hi sinh dũng cảm bảo vệ tính mạng tài sản của nhân dân, giữ vững từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. Trong thời kì đổi mới, bộ đội biên phòng tích cực nghiên cứu đổi mới toàn diện biện pháp, phương pháp biên phòng; chủ động phối hợp với các ngành, các lực lượng thực hiện nhiệm vụ quản lý bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia; chủ động phối hợp làm thất bại âm mưu diễn biến hòa bình, bạo loạn lật đổ và các hoạt động chống phá của các thế lực thù địch…
Như vậy, trải qua 60 năm tròn, những người lính Biên phòng đã phát huy sức mạnh to lớn của nhân dân để bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới quốc gia đấu tranh với những hoạt động vi phạm và chống phá của các loại tội phạm đảm bảo an ninh trật tự ở khu vực biên giới. Không chỉ vậy, kể cả thời bình những người lính áo xanh ấy còn thực hiện nhiều nhiệm vụ ý nghĩa đó là giúp cho đồng bào nơi biên giới có được cái chữ, biết được cách làm kinh tế và cùng đồng hành với họ để góp phần bảo vệ vững chắc an ninh trật tự và chủ quyền biên giới.
Nhân kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Lực lượng Bộ đội Biên Phòng Việt Nam, xin được tri ân các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng đã không quản gian khổ, hy sinh, luôn làm tròn nhiệm vụ được Đảng, nhà nước giao, xứng đáng là anh lính bộ đội cụ Hồ trong lòng dân tộc Việt Nam…
Tài liệu tham khảo:
1. Lịch sử truyền thống Quân đội nhân dân Việt Nam, Nhà xuất bản Văn hóa – Thông tin - 2014, 418 trang.
2. Quân đội nhân dân Việt Nam – truyền thống và hiện đại, Nxb Từ điển bách khoa, 2004, 798 trang.
3. Những ngày kỷ niệm và lịch sử, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Đồng Nai, Biên Hòa – 2000, 564 trang.
Đinh Nhài