Trong thời gian ở Đại học Phương Đông, Nguyễn Ái Quốc từng chủ biên cuốn sách “Trung Quốc và thanh niên Trung Quốc", lúc đầu viết bằng tiếng Pháp, xuất bản ở Pa-ri, năm 1924 được dịch ra tiếng Nga và xuất bản tại Mát-xcơ-va. Là đại biểu của Đoàn thanh niên XHCN Trung Quốc đóng tại Thiếu niên Cộng sản quốc tế, đồng chí Trương Thái Lôi đã cung cấp nhiều văn kiện, tài liệu về tình hình hoạt động của Đoàn thanh niên XHCN Trung Quốc để Nguyễn Ái Quốc viết cuốn sách này.
Ngày 9-11-1923, báo Sinh hoạt công nhân ở thủ đô Pháp đã đăng bài "Chính sách thực dân của Anh" của Nguyễn Ái Quốc. Bài viết vạch trần âm mưu của thực dân Anh đã lợi dụng "sự kiện Lâm Thành" để tiến thêm một bước nữa thúc đẩy chính sách thực dân tại Trung Quốc. Sự kiện Lâm Thành chỉ là một chuyện xảy ra ngày 6-5-1923, khi đoàn tàu khách đường sắt Tân Phố chạy về phía bắc, đi qua Lâm Thành (Sơn Đông) bị bọn thổ phỉ do Tôn Mỹ Diêu cầm đầu phá đường, cướp tàu, bắt hơn 300 người Trung Quốc và một số người nước ngoài đem vào rừng. Vụ việc xảy ra, các nước đế quốc, nhất là Anh vin vào đó đã đưa ra nhiều yêu sách vô lý với Trung Quốc, tạo điều kiện tiến thêm một bước nữa khống chế Trung Quốc
Trong bài viết, Nguyễn Ái Quốc tỏ ra hết sức căm phẫn trước việc đế quốc Anh thực hiện chính sách thuộc địa, và bày tỏ đồng tình sâu sắc trước vận mệnh của nhân dân Trung Quốc, tỏ ý kiên quyết ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân Trung Quốc làm cách mạng giải phóng đất nước.
Là ủy viên chấp hành của Quốc tế Nông dân, trong quá trình tiếp xúc với các đồng chí Trung Quốc ở Đại học Phương Đông, Nguyễn Ái Quốc đã có hiểu biết nhất định về tình hình nông dân nước láng giềng.
Một trước tác quan trọng nhất của Nguyễn Ái Quốc hoàn thành tại Mát-xcơ-va là cuốn “Bản án chế độ thực dân Pháp", được xuất bản tại Pháp năm 1925. Người đã dùng nhiều dẫn chứng vạch trần tội ác của thực dân Pháp tại Đông Dương qua 40 năm đô hộ. Đây thực sự là bản "cáo trạng tố cáo chủ nghĩa thực dân đương thời. Bìa sau cuốn sách này có kèm theo bài viết “gởi thanh niên Việt Nam" của Người. Người đã giới thiệu tình hình học tập, sinh hoạt và cống tác của học sính "cần cống kiệm học" Trung Quốc tại châu Âu, khen ngợi tinh thần tiến thủ của học sinh "cần công kiệm học" rất chân thành. Người viết:
“Kiên trì được như vậy, có quyết tâm và đoàn kết, các chàng trai của chúng ta nhất định sẽ đạt được mục đích. Với đội ngũ 5 vạn người dũng cảm đáng khâm phục, dưới sự đào tạo của kỷ luật và kỹ thuật hiện đại, không bao lâu nữa, Trung Quốc sẽ chiếm được một vị trí trong các nước mạnh công nghiệp và thương nghiệp trên thế giới”.
Bài viết này Nguyễn Ái Quốc vạch đường chỉ lối cho thanh niên sang học ở Đai học Phương Đông cho đến đại chiến thế giới lần thứ hai bùng nổ. Những thanh niên này sau này đều trở thành cán bộ lãnh đạo cao cấp của Đảng. Từ tháng 6-1927 đã có hơn một nhóm Cộng sản Việt Nam ở trường Đại học Phương Động do đồng chí Trần Phú làm Bí thư theo quyết định của Bộ Phương Đông của Quốc tế Cộng sản.
Nguồn Sự kiện và nhân chứng : Nguyệt san báo Quân đội nhân dân. – 2003. – Tháng 5. - Số 113. – Tr. 3, 23