Phong trào phụ nữ “ba đảm đang” là sức mạnh vùng lên của hàng chục triệu phụ nữ toàn miền Bắc dưới sự lãnh đạo của Đảng Lao động Việt Nam. Ngay từ đầu, Đảng ta đã thấy rõ vai trò to lớn của phụ nữ. Đảng đã gắn liền sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp với sự nghiệp giải phóng phụ nữ là những người bị áp bức, bóc lột. Không ngừng phát động lực lượng của phụ nữ, và chị em phụ nữ ngay từ đầu đã nhiệt liệt hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng đứng lên đấu tranh vô cùng anh dũng, ngày càng phát huy khả năng của mình trong cách mạng. Đây là một thắng lợi to lớn của dân tộc và cũng là thắng lợi to lớn của phụ nữ Việt Nam. Với tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí tự cường vươn lên, phát huy trí tuệ và năng lực; khơi dậy mạnh mẽ truyền thống cần cù, dũng cảm, đảm đang, vừa giỏi việc nước vừa đảm việc nhà,... Phụ nữ đã góp phần cùng toàn dân kháng chiến chống Mỹ, cứu nước thành công; bảo vệ, xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa thắng lợi, đưa đất nước đến hoàn toàn thống nhất.
Khi thực dân Pháp, Mỹ phản bội Hiệp định Giơnevơ 1954, sau đó Mỹ đưa quân xâm lược miền Nam, dùng không quân đánh phá hòng hủy diệt miền Bắc, thì toàn dân Việt Nam đã sôi sục vùng lên cứu nước. Các bà mẹ, người vợ trong mỗi gia đình sẵn sàng xả thân hy sinh, đặt lợi ích thiêng liêng của Tổ quốc trên hết. Chị em nhiệt liệt hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Phụ nữ cả nước đã cùng toàn Ðảng, toàn quân, toàn dân quyết tâm kháng chiến cứu nước. Khắp nơi dấy lên phong trào: Phụ nữ làm đơn gửi chính quyền, đoàn thể tình nguyện đảm đang mọi việc gia đình; xin được làm thêm những công việc của nam giới để sẵn sàng thay thế anh em đi chiến đấu... Một số nơi, chị em như vợ bộ đội, vợ cán bộ thoát ly ở các xã... đã tự động hợp tác giúp đỡ nhau tập làm những việc trước đây chồng con thường làm như: cày, bừa, sửa nhà, lợp nhà, v.v...
Trước bối cảnh lịch sử đó, Ban Thường trực Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam đã thảo luận kỹ và đi đến quyết định đề xuất với Trung ương Đảng cuộc vận động phụ nữ “ba đảm nhiệm” với 3 nội dung:
1. Đảm nhiệm sản xuất, công tác, thay thế nam giới đi chiến đấu.
2. Đảm nhiệm gia đình, khuyến khích chồng con yên tâm đi chiến đấu.
3. Đảm nhiệm phục vụ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu khi cần thiết.
Ngày 22/03/1965 Chỉ thị số 03 của Ban Thường trực Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam phát động phong trào phụ nữ “ba đảm nhiệm” được ban hành. Cuộc vận động này đã đáp ứng yêu cầu cấp bách của nhiệm vụ chính trị, phù hợp với nguyện vọng và khả năng cách mạng của phụ nữ nên được sự hưởng ứng nồng nhiệt của toàn thể chị em, các cấp ủy Đảng chính quyền, các đoàn thể, các ngành...
Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rất quan tâm chỉ đạo phong trào phụ nữ. Sau khi Chỉ thị 03 của Ban Thường trực Trung ương Hội Phụ nữ ra đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có chỉ thị cho Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam nên sửa tên “ba đảm nhiệm” thành “ba đảm đang”. Với tên “ba đảm đang” Bác Hồ đặt cho, vừa giản dị, vừa phù hợp với truyền thống của phụ nữ Việt Nam càng tăng thêm sức mạnh động viên, lôi cuốn mọi tầng lớp phụ nữ. Những chủ trương, chính sách, chế độ của Đảng, Nhà nước về phong trào phụ nữ “ba đảm đang” đã được quán triệt trong toàn Đảng, các cấp, các ngành, tạo điều kiện để phong trào phát triển một cách bền vững và hiệu quả.
Phong trào phụ nữ “ba đảm đang” đã kịp thời đáp ứng hai nhiệm vụ chiến lược: chống Mỹ, cứu nước và bảo vệ, xây dựng, củng cố hậu phương lớn miền Bắc xã hội chủ nghĩa; đã khơi dậy mạnh mẽ ý chí tự cường vươn lên của phụ nữ để thực hiện quyền bình đẳng nam - nữ bằng hành động thực tế “ba đảm đang”. Do đó, đã được sự đồng tình, ủng hộ cao; nhanh chóng đi vào cuộc sống. Thu hút mọi tầng lớp phụ nữ, thành phong trào cách mạng sôi nổi và lập nhiều thành tích xuất sắc.
“Ba đảm đang” nâng trách nhiệm và vị trí người phụ nữ lên tầm cao mới. Động viên mọi tầng lớp phụ nữ hoàn thành nghĩa vụ người công dân về mọi mặt. Đồng thời, chị em còn phấn đấu học tập nâng cao trình độ, rèn luyện phẩm chất và nghị lực để gánh vác mọi nhiệm vụ mới nặng nề hơn thay thế nam giới đi chiến đấu. Do đó, trách nhiệm và vai trò của phụ nữ với gia đình và xã hội nâng lên gấp bội. Quan trọng nhất là nhiệm vụ bảo vệ xây dựng củng cố hậu phương lớn miền bắc xã hội chủ nghĩa và chi viện cho miền Nam tiền tuyến lớn đánh thắng xâm lược Mỹ.
Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng là nhân tố quyết định thành công của phong trào phụ nữ “ba đảm đang”. Được sự quan tâm chỉ đạo toàn diện của Đảng, sự hỗ trợ của Nhà nước... chị em càng thêm tự tin và phấn đấu hy sinh hết mình đối với sự nghiệp cách mạng. Qua rèn luyện, thử thách trong thực tế; càng nâng cao lòng yêu nước, chí căm thù sâu sắc giặc cướp nước, tạo thêm sức mạnh cho chị em phát huy trí sáng tạo và tài năng trong sản xuất, chiến đấu... Hàng triệu người phụ nữ bình thường, đã trở thành lực lượng cách mạng hùng hậu kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, bảo vệ, xây dựng hậu phương lớn miền Bắc xã hội chủ nghĩa.
Hội Liên hiệp Phu nữ Việt Nam, tham mưu của Đảng về công tác vận động phụ nữ đã sớm nắm bắt được những nhân tố mới trong quần chúng phụ nữ trước tình hình cấp bách của đất nước. Hội đã kịp thời đề xuất với Trung ương Đảng cuộc vận động phụ nữ “ba đảm đang”, đáp ứng yêu cầu hai nhiệm vụ chiến lược; vừa phù hợp nguyện vọng khả năng cách mạng của phụ nữ. Phong trào đã kết hợp được nhiệm vụ chính trị, chống Mỹ cứu nước với thực hiện giải phóng phụ nữ. Do đó, đã trở thành phong trào cách mạng sôi nổi trong phụ nữ.
Thành công của phong trào phụ nữ “ba đảm đang” là công sức, sự hy sinh của toàn thể quần chúng nhân dân phụ nữ miền Bắc xã hội chủ nghĩa trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, bảo vệ sự nghiệp xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa; đoàn kết cùng phụ nữ và nhân dân miền Nam ruột thịt giành hoàn toàn thống nhất Tổ quốc. Phong trào phụ nữ “ba đảm đang” đã được Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam khen tặng 12 chữ vàng: “Phụ nữ Việt Nam dũng cảm, đảm đang chống Mỹ, cứu nước”.
55 năm đã trôi qua, phong trào “Ba đảm đang” của phụ nữ đã được ghi nhận là một mốc son trong lịch sử phong trào phụ nữ Việt Nam - một phong trào đã có tác dụng vận động to lớn trong một giai đoạn lịch sử dân tộc. Phong trào đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình nhưng những giá trị tinh thần và hiệu quả to lớn vẫn giữ nguyên giá trị và trở thành truyền thống tốt đẹp của phụ nữ Việt Nam.
Thu Cúc