Tác phẩm “Đường Kách Mệnh” là tập hợp những bài giảng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tại các lớp huấn luyện cán bộ của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, tổ chức tại Quảng Châu (Trung Quốc) trong những năm 1925-1927, được Bộ Tuyên truyền của Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức xuất bản thành sách vào năm 1927. Đây là một trong những văn kiện lịch sử có ý nghĩa mở đường, dẫn lối cho cách mạng Việt Nam và đến nay tác phẩm “Đường Kách Mệnh” vẫn còn nguyên giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc.
Sách được in trên chất liệu giấy nến tại Quảng Châu (Trung Quốc); Kích thước: trang bìa 15cm x 20cm, trang sách: 15cm x 22cm; Hệ chữ viết: chữ quốc ngữ. Sau đó được ông Nguyễn Công Thu mang về Hà Nội qua đường Cống Chạp (Lạng Sơn), và ông Nguyễn Lương Bằng, làm việc trên tàu "Sông Pô" chạy tuyến đường thủy Quảng Châu – Hải Phòng, mang về Hải Phòng, Hải Dương.
“Đường Kách Mệnh” ra đời trong hoàn cảnh phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản các nước trên thế giới phát triển mạnh mẽ, phong trào giải phóng dân tộc ở trong nước đã xuất hiện nhiều tổ chức yêu nước mang sắc màu chính trị khác nhau, thực tiễn lịch sử đòi hỏi phải có một tổ chức mới, có đường lối đúng đắn, có tổ chức chặt chẽ thì mới lãnh đạo cách mạng đi đến thành công. Bởi vậy, cuốn sách “Đường Kách Mệnh” có ý nghĩa và vai trò như kim chỉ nam cho đường lối của cách mạng Việt Nam.
Về mục đích viết sách này, Nguyễn Ái Quốc muốn nói cho đồng bào ta biết rõ: Vì sao chúng ta muốn sống thì phải cách mệnh; Vì sao cách mệnh là việc chung của cả dân chúng chứ không phải việc một hai người; Đem cách mệnh các nước làm gương cho chúng ta soi; Đem phong trào thế giới nói cho đồng bào ta rõ; Ai là bạn ta?; Ai là thù ta?; Cách mệnh thì phải làm thế nào? Để rồi đạt đến mục đích cao nhất là “đồng bào xem rồi thì nghĩ lại, nghĩ rồi thì tỉnh dậy, tỉnh rồi thì đứng lên đoàn kết nhau mà làm cách mệnh”; “Văn chương và hy vọng sách này chỉ ở trong hai chữ: Cách mệnh! Cách mệnh!! Cách mệnh!!!”.
95 năm đã trôi qua (1927-2022), với tác phẩm "Đường Kách Mệnh", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mở đường cho dân tộc Việt Nam, đã tạo ra đội ngũ cán bộ trung kiên của cách mạng, đã thức tỉnh cả một dân tộc trong sự trỗi dậy của phong trào cách mạng thế giới, đã gây dựng nên sự nghiệp cách mạng vĩ đại của dân tộc ta trong thời hiện đại. Trong toàn bộ những sự kiện lịch sử phong phú của cách mạng nước ta, không phải là mọi điều, cũng không phải là tất cả những sự kiện cơ bản nhất đều đã được chỉ ra trong tác phẩm ấy. Nhưng chúng ta hoàn toàn có thể khẳng định được rằng, những điều đã được chỉ ra trong "Đường Kách Mệnh" đều ít nhiều có hình bóng của nó ở nhiều sự kiện; và nhiều sự kiện vẫn bắt nguồn từ những nhận thức ban đầu đã được kết tinh ở nhiều luận điểm quan trọng của tác phẩm "Đường Kách Mệnh".
Năm 2012, cuốn sách "Đường Kách mệnh" đã được công nhận là Bảo vật quốc gia Việt Nam (hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia) và trở thành một trong 5 tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh được công nhận là Bảo vật Quốc gia. Đến nay, cuốn sách liên tục được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản, phát hành rộng rãi đến đông đảo bạn đọc.
Cúc Nguyễn