Công trình Di sản chữ Hán ở Biên Hòa do GS. Huỳnh Minh Đức (Đại học sư phạm TP.Hồ Chí Minh) chủ trì, thực hiện theo yêu cầu của UBND TP.Biên Hòa chuẩn bị được xuất bản để giới thiệu đến với bạn đọc.
Công trình Di sản chữ Hán được GS.Huỳnh Minh Đức và các cộng sự thực hiện từ năm 1997 - 1998 (trong dịp 300 năm Biên Hòa - Đồng Nai). Hầu hết những di sản chữ Hán nơi các đình, chùa, miếu ở Biên Hòa đều đã được nhóm tác giả thực hiện hết sức công phu: sưu tầm, phiên âm, dịch nghĩa... gần như đầy đủ. Bản dịch cũng đã được GS.Lý Việt Dũng, nhà nghiên cứu Hán Nôm góp ý chỉnh sửa.
Khảo sát chữ Hán ở đình Bình Thiền
Chữ Hán ở chùa Đại Giác
Để công trình xuất bản được hoàn chỉnh, tránh những hạn chế nhất định, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đã chỉ đạo Bảo tàng Đồng Nai phối hợp với Phòng Văn hóa - thể thao Biên Hòa khảo sát, chỉnh lý, sưu tầm bổ sung di sản chữ Hán trong các đình, đền, chùa, miếu, nhà cổ, lăng mộ cổ ở TP.Biên Hòa. Nhiệm vụ của đoàn khảo sát lần này là: khảo sát, vẽ sơ đồ vị trí các chữ Hán (tiền điện, chánh điện, hậu điện, các cơ sở tín ngưỡng kèm theo...); đối chiếu kiểm chứng những chữ Hán sai sót về thứ tự và chữ nghĩa; bổ sung các chữ Hán mới; bổ sung thông tin cơ bản về lịch sử, quá trình xây dựng, trùng tu, kiến trúc, những giá trị văn hóa nghệ thuật tiêu biểu của di tích...
Qua một thời gian thực hiện, nhóm khảo sát bước đầu nhận thấy, ngoại trừ một số di tích đã được xếp hạng cấp quốc gia và cấp tỉnh, còn lại đa phần những di tích khác, di sản chữ Hán vẫn chưa được khai thác hết do tiêu chí được đặt ra ban đầu là chỉ sưu tầm những chữ Hán tương đối cũ, mang tính lịch sử, còn những chữ Hán mới được thực hiện sau này thì không sưu tầm. Do vậy, công việc của nhóm khảo sát, chỉnh lý lần này gần như sưu tầm bổ sung phần còn lại rất lớn còn khiếm khuyết mà lần trước chưa thực hiện. Mặt khác, những công trình chữ Hán mới được sưu tầm lần này là do 10 năm trước chưa có (một số do các cơ sở tín ngưỡng tôn giáo cho tu sửa, gia cố, bổ sung các hạng mục trong toàn bộ hệ thống công trình, kèm theo việc bổ sung những chữ Hán chưa có ở các hạng mục mới xây dựng).
Qua đối chiếu chỉnh lý chữ Hán đã thực hiện trước đây, đoàn khảo sát cũng nhận thấy còn có những nhầm lẫn về chữ nghĩa hoặc chưa đúng về thứ tự của chữ Hán làm cho việc phiên âm và dịch nghĩa thay đổi nhất định.
UBND TP.Biên Hòa đã lựa chọn khảo sát khoảng gần 80 đình, đền, chùa, miếu trong tổng số hàng trăm cơ sở tín ngưỡng tôn giáo trên địa bàn Biên Hòa. Công trình còn mở rộng ra đối với một vài cơ sở tín ngưỡng ở vùng ven Biên Hòa là các huyện Long Thành và Vĩnh Cửu.
Chữ Hán là một trong những di sản văn hóa của cha ông ta để lại. Trải qua 310 năm hình thành và phát triển, Biên Hòa - Đồng Nai có một vị trí đáng tự hào về lịch sử hào hùng của cha ông ta trong quá khứ và tiềm năng phát triển kinh tế trong thời kỳ hội nhập. Việc sưu tầm và bảo tồn di sản chữ Hán trong các đình, chùa, miếu ở Biên Hòa là góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa phi vật thể, là tinh hoa trí tuệ của dân tộc; thể hiện được tư tưởng, khát vọng, đề cao đạo đức, phong tục tập quán, tín ngưỡng, tôn giáo... của quần chúng nhân dân.
Công việc của nhóm khảo sát vẫn còn nhiều khó khăn, cần phải có nhiều thời gian, công sức và tâm huyết để thận trọng hơn trong việc khảo sát vị trí, đối chiếu công trình đã có và sưu tầm, bổ sung những chữ Hán còn khiếm khuyết. Đối tượng của nhóm khảo sát cũng không dừng lại ở đình, đền, chùa, miếu mà còn mở rộng ra đối với những di sản chữ Hán ở nhà cổ, lăng mộ cổ... Do vậy, công việc của đoàn sẽ còn cần rất nhiều thời gian và công sức hơn nữa để hoàn thành công việc này.
Nguyễn Thị Nguyệt (Theo baodongnai.com.vn)