Khi chúng tôi tới xã Tân Hội, cũng là lúc câu - lạc bộ (CLB) chèo Tàu của xã đang hăng say luyện tập. Đều đặn mỗi tháng hai lần, gần 50 thành viên của CLB lại gặp nhau và cùng luyện tập. Người già nhất đã hơn 70 tuổi, người trẻ nhất năm nay mới bước sang tuổi l2. Tiếng hát chèo Tàu làm rạo rực cả một vùng rộng lớn, như phá vỡ đi cái tĩnh lặng của không gian Tân Hội, về đêm.
Chị Ngô Thị Thu, Chủ nhiệm CLB cho biết: Chúng tôi hoạt động hoàn toàn tự nguyện, gần như không có kinh phí hỗ trợ. Vì yêu chèo Tàu, một di sản văn hoá qúy báu của ông cha mà tham gia CLB. Hàng ngày, chúng tôi vẫn chăm lo công việc đồng áng, ruộng vườn; tối đến lại gặp nhau để luyện tập, để được hát chèo Tàu...
Ngày lễ hội bắt đầu từ Rằm tháng Giêng và kết thúc vào ngày 21 cùng tháng. Trong suốt bảy ngày bảy đêm đó, dân các làng trong xã là Thượng Hội, Thúy Hội, Vĩnh Kỳ, Phan Long thay nhau hát từ sáng đến đêm, rồi từ đêm đến sáng. Loại hình diễn xướng dân gian độc đáo này được tổ chức trên một không gian rất rộng, thường gắn với hội làng. Ngày hội bắt đầu bằng việc làm lễ ở miếu Voi phục, rồi tập trung tổ chức rước kiệu ra đình làng. Sau bài văn khấn của các chủ tế, chúa tàu, quản tượng cùng các ca nhi sẽ bắt đầu diễn xướng, mở màn bằng các bài hát nghi lễ như: khởi lễ dâng rượu, chúc vua, ẩm phước khúc, lễ trình.
Trên mỗi thuyền đều có một bà Chúa tàu độ tuổi từ 50 – 55, có thanh sắc, gia đình vẹn toàn và 12 cô gái tuổi từ 13 - 16 con nhà nề nếp làm cái tàu, con tàu. Cạnh đó là đôi voi với hai quản tượng có nhiệm vụ thổi loa tù và làm hiệu. Khi biểu diễn, chúa tàu đánh thanh la, hai cái tàu lĩnh xướng, 10 con tàu hát họa theo. Riêng phần hát nghi lễ đã có tới 30 bài hát khác nhau. Khi đêm xuống, những bài hát nghi lễ được thay bằng những bài hát giao duyên. Trong cuộc hát giao duyên, có thể dùng các lối hát khác như trống quân, sa mạc, lý giao duyên... làm cho cuộc đối đáp trở nên sinh động, phong phú. Ngoài múa hát là các cuộc thi tài như chơi cờ, thổi cơm thi, đánh đu...
Nội dung tất cả các bài hát trong diễn xướng chèo Tàu đều nhằm ca ngợi công đức của Thành hoàng Tổng Gối (Tân Hội xưa) là cụ Văn Dĩ Thành, một vị tướng thời Trần, người có công làm quân giặc nhiều phen điên đảo.
Sau khi cụ Văn Dĩ Thành mất (năm 1416), nhân dân đã kết hợp những truyền thống ca hát vốn có của vùng đất này để tạo ra một lễ hội đặc biệt tưởng nhớ cụ với nội dung của tất cả các bài hát đều ca ngợi hoặc kể lại những công tích, những trận đánh thủa xa xưa của cụ. Lễ hội đầu tiên được tổ chức quy mô là vào năm 1683. Do không gian và thời gian lễ hội được tổ chức dài ngày và quy mô lớn (huy động khoảng 200 người hát, việc tập luyện cũng rất công phu), nên xưa, cứ 25 năm hội hát chèo Tàu mới được tổ chức một lần. Lần quy mô cuối cùng là vào năm l922. Sau 76 năm gián đoạn, năm l998, lần đầu tiên hội hát chèo Tàu lai được tái hiện. Từ đó đến nay, hàng năm cứ hội làng, hội hát chèo Tàu được tổ chức. Tuy nhiên, chỉ ở qui mô nhỏ, chưa lần nào lễ hội được tổ chức quy mô lớn.
Ông Nguyễn Huy Hùng, Phó chủ tịch ủy ban nhân dân xã Tân Hội cho biết: Để bảo tồn loại hình diễn xướng độc đáo này, CLB chèo Tàu Tân Hội đã ra đời trên tinh thần tự nguyện. Ngoài ra, dạy hát chèo Tàu cũng được đưa vào chương trình dạy học đối với các em học sinh tại xã Tân Hội... Chị Ngô Thị Thu, Chủ nhiệm CLB cho biết thêm: ''Để tổ chức được hội hát quy mô như xưa, đòi hỏi chi phí lớn. Sau khi gián đoạn trong nhiều năm, phải mất khá nhiều thời gian tập luyện. Đặc biệt, với số lượng lớn người hát, kinh phí để may trang phục là rất lớn. Hiện CLB mới chỉ làm được một voi và một thuyền, nhưng sau nhiều lần diễn đã gần như hỏng''.
Tên gốc của chèo Tàu là hát ''Tàu tượng''. Để biểu diễn, người dân đóng những con voi và thuyền lớn bằng gỗ. Người tham gia diễn xướng được phân vào các vai Chúa tàu, Cái tàu (người chỉ huy tàu); Con tàu, đứng trên thuyền (tàu) và Quản tượng, đứng trên voi (tượng)... để hát theo những làn điệu cổ. Sau này dân gian quen gọi là chèo Tàu. Ở nước ta, chèo Tàu duy nhất chỉ có ở một địa phương là xã Tân Hội.
Theo tạp chí Hồ sơ sự kiện số 84 ra ngày 9/10/2009 (tr.52-53)