Trong khi quân địch còn đang choáng váng vì cụm cứ điểm Him Lam vừa bị thất thủ thì đêm 14 rạng ngày 15 tháng 3 năm 1954, quân ta tiến công cụm cứ điểm của địch trên đồi Độc Lập (Ga-bri-en), một cụm cứ điểm được coi là "phòng ngự tốt nhất" ở tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Đồi Độc Lập nằm về phía bắc thung lũng Điện Biên Phủ, cách trung tâm Mường Thanh khoảng 4km, có chiều dài khoảng 700m, chiều rộng 200m. Ở hai đầu phình ra, giữa thắt lại, thoải dần về phía đông. Xung quanh cụm cứ điểm có một số bản nhỏ: Bản Nin ở phía bắc; bản Na Luông, bản Kéo ở phía tây; xa hơn về phía đông bắc là đồi 75 và dãy điểm cao 674. Xen giữa các bản có những triền ruộng khô. Riêng phía đông có một số ruộng nước.
Nhiệm vụ tiến công đồi Độc Lập được giao cho Trung đoàn 165 Đại đoàn 312 do trung đoàn trưởng Lê Thùy chỉ huy và Trung đoàn 88 Đại đoàn 308 do trung đoàn trưởng Nam Hà chỉ huy, được tăng cường 4 khẩu pháo 100mm, 4 khẩu cối 120mm, 4 khẩu sơn pháo 75mm, dưới quyền chỉ huy của Đại đoàn trưởng Đại đoàn 308 Vương Thừa Vũ. Trung đoàn 165 đảm nhiệm mũi tiến công chủ yếu, đột phá từ hướng đông nam, đánh dọc theo chiều dài của cụm cứ điểm. Trung đoàn 88 đảm nhiệm mũi tiến công thứ yêu, đột phá từ hướng đông - bắc, đồng thời tổ chức một mũi vu hồi ở hướng tây và bố trí lực lượng làm nhiệm vụ chặn viện từ Mường Thanh ra. Đồng thời, ta sử dụng một phân đội bộ binh và một đại đội trợ chiến của Tiểu đoàn 255 Trung đoàn 174, tích cực nghi binh địch tại đồi Al. Theo kế hoạch, trận đánh đồi Độc Lập sẽ bắt đầu vào hồi 16 giờ 45 phút (giờ G) ngày 14 tháng 3 năm 1954.
Đúng giờ G, bộ phận nghi binh tập kích hỏa lực vào đồi Al làm cháy một số lều vải, xung kích bắt đầu mở hàng rào. Pháo 105mm của địch từ Hồng Cúm và cối 120mm ở Mường Thanh bắn dồn dập vào trận địa của Tiểu đoàn 255. Nhưng ở đồi Độc Lập, do trời mưa to, sơn pháo 75mm và cối 120mm chuyển thuộc từ Him Lam sang, không tới kịp trước giờ nổ súng, nên cuộc tiến công địch chưa bắt đầu. Bộ phận nghi binh được lệnh trở về đội hình đơn vị.
18 giờ, chỉ huy trưởng trận đánh Vương Thừa Vũ quyết định cho pháo binh bắt đầu bắn vào cứ điểm, phá hoại công sự và uy hiếp tinh thần binh lính địch. Trong khi đó bộ đội được lệnh tiếp tục chuẩn bị thật chu đáo, chờ sơn pháo và cối 120mm tới mới nổ súng.
Trong khi đó, các chiến sĩ pháo binh của ta cần mẫn khiêng pháo nhích từng bước trong rừng, giữa đêm đen như mực, dưới trời mưa tầm tã. Đến nửa đêm pháo ta chỉ cách trận địa 700m. Bất thần, một loạt bom nổ trên không chụp xuống đội hình. Một số chiến sĩ bị thương. Hầu hết các đòn khiêng pháo bị gẫy. Các chiến sĩ còn lại hiểu thấu sự mong mỏi của bộ binh, vẫn quyết tâm đưa pháo tới đích. 2 giờ, các khẩu đội sơn pháo mới vào vị trí chiến đấu.
Trên hướng chủ yếu, Trung đoàn 165 đột phá thuận lợi. Các chiến sĩ mở cửa của Tiểu đoàn bộ binh 115 tiên lên mở cửa giữa lúc pháo binh của ta bắn trúng bãi mìn. Những quả mìn sáng của địch làm cho cửa mở sáng như ban ngày. Chỉ sau 40 phút, các chiến sĩ bộc phá đã đánh tới 28 quả bộc phá và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, nhưng do ta bố trí đội hình xuất phát xung phong cách cửa mở khoảng 300m, trong khi các loại pháo của địch từ Mường Thanh và bản thân cụm cứ điểm Độc Lập bắn như vãi đạn trước cửa mở, làm lực lượng xung kích của Tiểu đoàn 115 bị thương vong nhiều. Đội hình của tiểu đoàn bị ùn lại trước tiền duyên, chỉ có tiểu đội thọc sâu do chớp được thời cơ vượt qua pháo đạn dày đặc của địch vào được, cụm cứ điểm. Trong khi đó, ở hướng tiến công thứ yếu, Đại đội Tô Văn của Trung đoàn 88 do đặt bộc phá chệch hướng nên không phá hết rào. Đại đội 1, tiểu đoàn bộ binh 39 đánh đến quả bộc phá thứ 30 mà không mở xong được cửa. Phát hiện được sai sót đó, tiểu đội trưởng Nguyễn Văn Ty lấy lô cốt địch làm chuẩn, chỉ huy các chiến sĩ bộc phá đánh tiếp hàng chục quả bộc phá nữa mới phá đến hàng rào cuối cùng của địch, mở thông cửa mở vào bên trong cứ điểm. Và chỉ ít phút sau, xung kích Tiểu đoàn 39 Trung đoàn 88 tiến vào phối hợp với các chiến sĩ Trung đoàn 165 đánh địch. Ở hướng Tiểu đoàn 115, tiểu đội thọc sâu do tiểu đội trưởng Trần Ngọc Doãn chỉ huy, dẫn đầu Đại đội bộ binh 501 lao vào cụm cứ điểm. Mặc dù đội hình chủ yếu của Đại đội 501 còn ở phía sau khá xa, tiểu đội thọc sâu vẫn nhanh chóng phát triển chiên đấu. Tiểu đội trưởng Doãn bắt được 2 tù binh và bắt chúng dẫn đường tới trận địa cối 120mm. Đây là trận địa hỏa lực khá lợi hại, chúng đang dựng nòng bắn gần, ngăn chặn ta tiến công vào sát hàng rào, quân ta nhanh chóng tiêu diệt địch, phá bốn khẩu cối 120mm. xung kích tiến sâu vào cứ điểm, chiêm khu thông tin, tiến thẳng tối sở chỉ huy; địch từ các hầm ngầm bắn chặn quyết liệt, nhiều chiến sĩ bị thương, lựu đạn, thủ pháo hết, đạn tiểu liên cũng còn rất ít, tiểu đội thọc sâu đành trụ lại chò lực lượng của Đại đội 501 lên chi viện.
4 giờ 35 phút, trước nguy cơ mất cứ điểm Độc Lập, địch sử dụng một tiểu đoàn bộ binh và 5 xe tăng từ Mường Thanh tiến về cứ điểm Độc Lập. Khi chúng cách cụm cứ điểm khoảng 500m, Đại đội bộ binh 964 thuộc Tiểu đoàn 564 và một đại đội của Trung đoàn 88 đã phôi hợp chiến đấu chận địch lại. Pháo địch từ Mường Thanh bắn chặn ta rất mạnh ở phía nam cứ điểm. Trung đoàn 165 yêu cầu cụm pháo 2 bắn vào đội hình của địch chi viện cho hai đại đội bộ binh đánh địch phản kích, một xe tăng và phần lớn đại đội địch đi đầu bị diệt, 4 xe tăng và lực lượng bộ binh địch còn lại quay đầu chạy về Mường Thanh.
Trên hướng tiến công của trung đoàn 88, sau khi hoàn thành nhiệm vụ đánh chiếm các mục tiêu ở hướng đông bắc, các mũi tiến công của các tiểu đoàn Bộ binh 322 và 29 phát triển chiến đấu vào khu trung tâm. Tại đây, các mũi tiến công của các Trung đoàn 165 và 88 gặp nhau và phối hợp chiến đấu chặt chẽ để giải quvết nhanh chóng các mục tiêu ở khu trung tâm và các khu C, D. Trước sức mạnh tiến công của ta trên các hướng, các mũi, địch dồn vào cố thủ trong các hầm ngầm trên đỉnh đồi. Các tổ bộc phá của các Đại đội bộ binh 501, 503 Tiểu đoàn 115 đã đánh tung một mảng hầm lớn, buộc quân địch trong hầm ngầm phải ra hàng. Trong đó có hai viên tiểu đoàn trưởng địch là Méc-cơ-nem và Các.
6 giờ 30 phút ngày 15 tháng 3, quân ta làm chủ hoàn toàn cụm cứ điểm Độc Lập; diệt khoảng 200, bắt 370 quân địch, thu nhiều vũ khí các loại. Để giành chiến thắng quân ta hy sinh 137 đồng chí, bị thương 193 người.
Cùng với chiến thắng Him Lam, chiến thắng Độc Lập đã đẩy địch vào thế bị động, buộc địch ở bản Kéo phải ra hàng, phá tan các ổ đề kháng mạnh nhất của phân khu bắc, mở ra cục diện và thế trận mới có lợi cho ta. Tạo khí thế và quyết tâm cho các đơn vị trên toàn mặt trận tiếp tục tiến công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.
Hồng Hạnh