Thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân Mậu thân năm 1968 đã để lại cho Đảng, Nhà nước, quân đội ta rất nhiều bài học kinh nghiệm vô giá. Trong những bài học đó phải kể đến bài học về công tác đảng, công tác chính trị khoa học nghệ thuật trở thành một mốc son ghi dấu bước ngoặt lớn – bước ngoặt quyết định của cuộc chiến tranh giữa Mỹ và Việt Nam.
Cách đây 50 năm, từ ngày 30-1 đến ngày 31-3-1968, quân và dân ta đã mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt ở 4 thành phố, 37 thị xã, hàng trăm thị trấn, đánh vào hầu hết các cơ quan đầu não trung ương, địa phương cả Mỹ lẫn ngụy ở cả ba vùng chiến lược. Cùng với thắng lợi của quân và dân miền Bắc đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ, cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1968 tạo ra bước ngoặt quyết định của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, chiến lược “Chiến tranh cục bộ” bị phá sản.
- Giáo dục, quán triệt quyết tâm chiến lược của Đảng, tư tưởng chiến lược tiến công, xây dựng ý chí quyết chiến, quyết thắng cho quân và dân trên các chiến trường, các mặt trận trong suốt cuộc Tổng tiến công và nổi dậy là vấn đề quan trọng hàng đầu của công tác đảng, công tác chính trị.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1968, công tác đảng, công tác chính trị đã làm tốt việc giáo dục làm cho cán bộ, chiến sĩ quán triệt quyết tâm chiến lược của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị là giáng cho địch một đòn thật mạnh, dần cho Mỹ phải lung lay ý chí xâm lược, tạo nên sự thay đổi cơ bản cục diện chiến tranh có lợi cho ta. Đã phân tích làm rõ bản chất, âm mưu, thủ đoạn của Mỹ trong việc tăng quân (lên tới 50 vạn quân Mỹ) và tiến hành các cuộc phản công chiến lược thất bại, đưa quân Mỹ vào thế bị động, lúng túng. Làm cho cán bộ, chiến sĩ nhận rõ sức mạnh tổng hợp của ta, làm cơ sở đánh giá so sánh thế lực giữa ta và địch trên toàn bộ chiến trường cũng như trên từng hướng chiến lược. Phát động quân dân trên các chiến trường, các mặt trận phát huy dân chủ quân sự trong xây dựng và vận dụng sáng tạo nghệ thuật Tổng tiến công và nổi dậy, vận dụng sáng tạo các phương thức tác chiến của chiến tranh nhân dân, các phương thức, biện pháp bảo đảm tác chiến. Chủ động vạch trần các thủ đoạn tuyên truyền xuyên tạc, chiến tranh tâm lý, gián điệp của địch, bảo vệ vững chắc những quan điểm, tư tưởng, đường lối, chính sách của Đảng, trận địa chính trị tư tưởng của các lực lượng vũ trang và quần chúng nhân dân. Tổ chức các đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, đặc biệt là trong cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, các lực lượng vũ trang, nhằm quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối, quyết tâm chiến lược của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị.v.v.
Nhìn lại lịch sử, sau thắng lợi bước đầu của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy, quân và dân ta đã chiếm giữ được một số mục tiêu quan trọng, gây cho địch những tổn thất to lớn. Nhưng chúng vẫn ngoan cố, tăng cường lực lượng, phản kích quyết liệt nhằm giành lại những vị trí đã mất. Tuy thắng lớn về chiến lược, nhưng chúng ta cũng gặp nhiều khó khăn, nhất là bị thương vong và cung cấp vũ khí trang bị, tiếp tế hậu cần - kỹ thuật. Mặc dù đã dự kiến các tình huống và có sự chuẩn bị trước về tư tưởng, tổ chức, nhưng vì chưa có nhiều kinh nghiệm đánh địch phản kích, nên ở một số đơn vị không tránh khỏi những lúng túng trước những thủ đoạn và hành động điên cuồng của địch, do đó đã ảnh hưởng đến quyết tâm và lòng tin. Công tác tư tưởng, công tác tổ chức trong Tống tiến công và nôi dậy xuân 1968, mặc dù đã làm tốt nhiệm vụ quán triệt chủ trương của Đảng, xây dựng tinh thần tuyệt đối chấp hành mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên, nhưng cũng còn có những hạn chế.
Bài học rút ra từ đây là khi gặp phải những khó khăn, thử thách, cấp ủy và cơ quan chính tộ ở các cấp trên chiến trường, các mặt trận phải có phương hướng đúng đắn, bám sát thực tiễn chiến đấu, tiến hành công tác tư tưởng một cách ráo riết và tập trung. Phải dự báo đúng sự phát triển của tình hình, bằng mọi cách làm cho bộ đội quán triệt nhiệm vụ, thấy rõ cục diện chung, thấy rõ khó khăn, thuận lợi của ta, thế thua, thế bị động, suy yếu lúng túng của địch, nắm và tạo thời cơ để tiến công tiêu diệt địch. Phải động viên bộ đội dồn sức vượt qua những khó khăn thử thách, nghiên cứu sáng tạo cách đánh, củng cố lòng tin và ý chí quyết tâm chiến đấu một cách vững chắc. Có như vậy, dù tình huống xảy ra có khó khăn ác liệt đến đâu, cán bộ, chiến sĩ sẽ vẫn chủ động bình tĩnh, không bị hẫng hụt về tư tưởng và lúng túng về tổ chức; không bị bất ngờ trước những thủ đoạn tác chiến mới của địch và do đó mà củng cố lòng tin, quyết tâm đạp bằng mọi khó khăn để giành thắng lợi.
- Thường xuyên coi trọng củng cổ kiên toàn, nâng cao chất lượng tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ các cấp trong quá trình Tổng tiến công và nổi dậy là vấn đề trung tâm, then chốt của công tác đảng, công tác chính trị.
Thực tiễn của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1968 và trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã cho thấy, ở các chiến trường, các mặt trận, những đơn vị nào hoàn thành tốt nhiệm vụ, vượt qua mọi khó khăn gian khổ là những đơn vị mà ở đó tổ chức đảng có sức chiến đấu cao, giữ vững sự lãnh đạo về mọi mặt; xây dựng được đội ngũ cán bộ có phẩm chất, năng lực, phong cách công tác tốt.
Một trong những đặc điểm của quá trình Tổng tiến công và nổi dậy là diễn ra trên một không gian rộng ở cả ba vùng chiến lược, nông thôn đồng bằng, đô thị và miền núi, chiến trường dễ bị chia cắt. Do đó càng phải coi trọng xây dựng, kiện toàn, nâng cao chất lượng các cấp ủy, xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng động, sáng tạo để chủ động lãnh đạo đơn vị vượt qua các thử thách. Thực tiễn cho thấy sau giai đoạn đầu của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy, do phải tiến hành tác chiến đánh trả các cuộc phản kích, phản công của địch trên khắp các chiến trường, lực lượng ta bị hao hụt, tổn thất nhất định. Thành công của chúng ta là đã liên tục xây dựng, củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ các cấp để bảo đảm lãnh đạo, chỉ huy, tổ chức điều hành thực hiện thắng lợi cuộc Tổng tiến công và nổi dậy.
Chăm lo củng cố và xây dựng tổ chức đảng ở cơ sở, bảo đảm giữ vững chi bộ ở đại đội chiến đấu, làm tốt công tác giáo dục, rèn luyện đảng viên và công tác phát triển đảng, bảo đảm luôn đủ số lượng đảng viên bổ sung trong quá trình tác chiến và đáp ứng yêu cầu khi phát triển tổ chức, mở rộng lực lượng tác chiến trên các chiến trường. Thực hiện yêu cầu nơi nào có hoạt động chiến đấu và phục vụ chiến đấu là ở đó có đảng viên, có sự lãnh đạo của tổ chức đảng.
Đội ngũ cán bộ giữ vị trí cực kỳ quan trọng, là khâu then chốt của công tác xây dựng đảng, của việc nâng cao sức mạnh chiến đấu của các đơn vị. Cán bộ là lực lượng nòng cốt trong việc tổ chức thực hiện quyết tâm chiến lược của Trung ương, Bộ Chính trị, biến đuờng lối, quyết tâm chiến lược của Đảng thành hành động, thành sức mạnh chiến đấu của quân và dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc... Mọi việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Thực tiễn Tổng tiến công và nổi dậy đã khẳng định vai trò cực kỳ quan trọng của đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, chiến dịch.
- Quán triệt quan điểm chiến tranh nhân dân, phối họp với cấp ủy, cơ sở cách mạng, động viên và tổ chúc phát huy sức mạnh của nhân dân chiến đấu tiêu diệt địch, giành quyền làm chủ trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1968 là vấn đề quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị
Thực tiễn cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1968 đã tiếp tục khẳng định vai trò to lớn của nhân dân trong việc phối hơp với các lực lượng vũ trang thực hiện nhiệm vụ tiêu diệt địch, giành quyền làm chủ; tạo ra một thế trận tiến công thường xuyên và hiểm hóc trên cả chính diện và sau lưng địch, thực hiện bám trụ tại chỗ, đánh địch khắp nơi, hãm chúng vào thế bị động, lúng túng. Cuộc nổi dậy, chiến đấu rộng khắp của nhân dân thực sự là chỗ dựa, nguồn tiếp sức, lực lượng phối hợp để các đan vị chủ lực đánh những đòn quyết định.
Nhiều đơn vị chủ lực của ta có thể bí mật đứng vững ngay tại cửa ngõ các đô thị lớn như Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng... làm cho địch bị bất ngờ, trước hết là nhờ đã dựa vào lòng dân, vào các tổ chức đảng và cơ sở cách mạng ở địa phương. Có những đơn vị bị tổn thất nặng nề, bị địch chà xát ác liệt, nhưng có sự che chở, đùm bọc của nhân dân, vẫn có thể bám trụ, đã sát cánh cùng nhân dân chiến đấu tiến công tiêu diệt địch để giành quyền làm chủ. Đây chính là thắng lợi của việc vận dụng sáng tạo đường lối, quan điểm chiến tranh nhân dân của Đảng trong Tổng tiến công và nổi dậy. Công tác đảng, công tác chính trị của quân đội ta trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy đã phối hơp với các tổ chức đảng, cơ sở cách mạng ở các địa phương, các lực lượng, động viên sức mạnh của toàn dân, phát huy cao độ lòng yêu nước, truyền thống bất khuất, chiến đấu kiên cường, bền bỉ, phá tan ách kìm kẹp của địch, giành quyền làm chủ. Quá trình tổng tiến công và nổi dậy, nhiều đơn vị đã làm tốt việc việc tuyên tuyền, vận động quần chúng, tổ chức nhân dân đánh giặc. Nhờ dựa vào dân, các đơn vị chủ lực đã tăng cường sức mạnh tác chiến và củng cố lực lượng, có nguồn nuôi dưỡng, có nôi che chở.
Từ cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1968 cho thấy: đối với quân đội cách mạng, không thể có căn cứ nào vững chắc hơn căn cứ “lòng dân”. Nơi nào, lúc nào, đơn vị nào nếu biết dựa vào dân, tin tưởng vào sức mạnh của nhân nhân, sát cánh cùng nhân dân tiến công tiêu diệt địch, giành quyền làm chủ thì giành được thắng lợi, thế trận và lực lượng được tăng cường, hậu phương tại chỗ được củng cố và mở rộng. Ngược lại, đơn vị nào mất lòng tin vào dân, không gắn chặt việc tác chiến tiêu diệt địch với hỗ trợ nhân dân giành quyền làm chủ, coi nhẹ nhiệm vụ giữ dân, bảo vệ dân; khi gặp khó khăn ác liệt thì dao động ngại trụ bám, không dựa vào dân để chiến đấu, thì sẽ bị địch tận dụng ngay những sơ hở ấy để đánh phá, bị chúng đẩy lùi, “xúc tác” và thất bại.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1968, nhân dân và quân đội ta đã vượt qua những thử thách cực kỳ lớn lao, giành được những thắng lợi to lớn, tạo ra bước ngoặt quyét định của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; để lại những bài học kinh nghiệm có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc. Nhiệm vụ xây dựng quân đội, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong hoàn cảnh lịch sử mới, đòi hỏi phải không ngùng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Cần phải biết kế thừa và vận dụng bài học kinh nghiệm công tác đảng, công tác chính trị đã được đúc kết trong hơn 70 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội. Những kinh nghiệm công tác đảng, công tác chính trị trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân 1968 cần tiếp tục được nghiên cứu vận dụng trong sự nghiệp xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại nhằm góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội và sự nghiệp quốc phòng, bảo đảm cho quân đội ta luôn là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành và tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong thời kỳ mới.
Hồng Hạnh