trangtin

Những bàn tay xẻ núi, lăn bom

Nhất định mở đường cho xe ta lên chiến trường tiếp viện...

Khi xây dựng Điện Biên Phủ thành một tập đoàn cứ điểm mạnh với những phương tiện chiến tranh hiện đại nhất lúc bấy giờ, kẻ địch không nghi ngờ về sức mạnh ấy và luôn coi đó là một nơi “bất khả chiến bại”, là nơi sinh ra để “sẵn sàng đè bẹp và tiêu diệt quân chủ lực của Việt Minh”. Thế nhưng, Điện Biên Phủ lại chính là mồ chôn quân giặc; là nơi mà sức mạnh của ý chí Việt Nam được thể hiện và phát huy cao nhất. Núi cao, suối sâu, rừng rậm với vô vàn khó khăn trở ngại đã không ngăn được những đôi chân thần kỳ, những đôi vai cứng hơn sắt thép, những khát vọng chiến thắng của người chiến sĩ Điện Biên. Họ đã làm nên những điều mà kẻ thù vẫn cho rằng không thể làm được. Đặc biệt là công tác mở đường trong chiến dịch Điện Biên Phủ

Chiến dịch Điện Biên Phủ là chiến dịch lớn, ta đã phát huy được cao độ sự đóng góp và tham gia của đông đảo quần chúng nhân dân trong việc mở đường, sửa đường, cung cấp và vận chuyển lương thực, thực phẩm, đạn dược thuốc men ra mặt trận. Đảng ta xác định mở đường, sửa đường cũng là nhiệm vụ, có vai trò hết sức quan trọng, góp phần quyết định đến thắng lợi chung của toàn chiến dịch.

Điện Biên Phủ là thung lũng lòng chảo, được bao bọc bởi những dãy núi cao và rừng rậm. Con đường này đi giữa núi rừng hiểm trở, vượt qua nhiều núi cao, suối sâu, lòng đường hẹp, cầu yếu, nhiều đoạn bị sụt lở. Từ Tuần Giáo lên Điện Biên Phủ hơn 80km, không có đường ô tô, chỉ có đường cho người đi bộ và ngựa thồ, nhưng do ít đi lại nên có đoạn mất cả vệt đường. Đường số 13 từ Yên Bái qua bến phà Tạ Khoa sang Sơn La gặp đường 41 ở Cò Nòi cũng chỉ có ngựa thồ và người đi bộ đi được.

Do yêu cầu của chiến dịch trong việc vận chuyển cung cấp lương thực, thực phẩm và vũ khí đạn dược ra mặt trận, mặt khác đây là chiến dịch đầu tiên quân ta đánh hiệp đồng binh chủng có sử dụng các loại pháo cỡ lớn có xe kéo đồng thời phải đảm bảo yếu tố bí mật. Nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn này là mở đường và sửa đường.

Mở đường và sửa đường là công việc nặng nhọc nguy hiểm. Chỉ với những dụng cụ thô sơ là chiếc cuốc, xẻng, choòng, búa các quân và dân ta phải làm việc tích cực trong nhiều ngày, nhiều tháng trước chiến dịch. Ta đã huy động lực lượng từ các đoàn thể, quần chúng nhân dân các tỉnh miền Bắc, đồng bào từ miền xuôi đến miền ngược đều hăng hái tham gia sửa đường, mở đường phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ.

Để chuẩn bị cho chiến dịch Đông Xuân 1953 - 1954, Trung ương Đảng và Chính phủ đã phát động “chiến dịch cầu đường”, huy động hàng chục vạn dân công cùng bộ đội, công binh, thanh niên xung phong mở mới và sửa chữa các con đường từ Việt Bắc xuống đồng bàng Khu 3, Khu 4 và lên Tây Bắc. Từ tháng 6 năm 1953, Trung ương Đảng đã ra chỉ thị cho các Liên Khu nhanh chóng thực hiện kế hoạch làm đường và sửa sang lại mạng lưới giao thông, chuẩn bị phương tiện vận tải, huy động hàng ngàn xe thồ, thuyền nan, bè mảng...phục vụ cho chiến dịch. Hàng chục vạn thanh niên xung phong, dân công được huy động vào mặt trận làm đường. Trên chiến trường Tây Bắc, tiểu đoàn công binh 106 thuộc Trung đoàn công binh 151 cùng với hàng nghìn dân công, thanh niên xung phong, tập trung mở 87km đường 13, qua các đèo Lũng Lô, Phiềng Ban, qua suối sâu, đèo cao nối liền đường 13 với đường 41. Đây là đường huyết mạch nối liền từ hậu phương Việt Bắc với tiền tuyến Tây Bắc được hình thành.

Để đảm bảo cơ động cho xe cơ giới, đối phó với sự đánh phá ác liệt của địch, ở một số quãng đường xung yếu, một số trọng điểm, ta phải mở thêm đường vòng, đường tránh để đảm bảo cho việc vận chuyển thông suốt, tránh được thế độc đạo khi bị địch tập trung bắn phá ác liệt. Ngoài ra ta còn mở được nhiều tuyến cho xe trâu, xe đạp thồ, ngựa thồ và phá thác, khai thông đường thủy, để vận chuyển bằng thuyền, mảng. Hàng triệu ngày công đã được huy động để mở và sửa hàng trăm nghìn km đường bộ khai thông các tuyến đường từ hậu phương lên chiến trường Tây Bắc.

Tất cả, với khẩu hiệu “Tất cả vì chiến thắng Điện Biên Phủ”, đã không quản gian khổ ác liệt, quyết tâm mở đường cho chiến dịch thắng lợi. Đường 13 Yên Bái - Cò Nòi thường xuyên có trên 20.000 dân công, khối lượng đất đá đào đắp lên tới 870.000m3. Đường xuyên Liên khu III, Liên khu IV lên Điện Biên Phủ với trên 26.000 dân công thường xuyên làm trên mặt đường. Để sửa chữa và mở rộng con đường từ Tuần Giáo đến Điện Biên Phủ, bộ đội và dân công đã vận chuyển từ các lòng suối lên mặt đường 18.000m3 đá, chặt và vận chuyển từ rừng xa về 92.000m3 gỗ để chống lầy và bắc 90 cầu lớn nhỏ qua suối (theo số liệu của Tổng cục Hậu cần).

Trên những tuyến đường nối từ hậu phương với chiến dịch và đường cơ động kéo pháo vào trận địa thì lực lượng tham gia chủ yếu là công binh giữ vai trò nòng cốt kỹ thuật và lực lượng còn lại đa phần là các chiến sĩ bộ binh, pháo binh chiếm 9/10 tổng số lực lượng tham gia làm đường kéo pháo. Với tinh thần quyết chiến, quyết thắng bộ binh, pháo binh, công binh đã khắc phục mọi khó khăn, bí mật mở mới 6 con đường cơ động dùng để kéo pháo đến sát trận địa, đúng thời gian quy định.

Với quyết tâm cao, chỉ trong một thời gian ngắn, quân và dân ta đã hoàn thành sửa chữa và mở rộng các con đường số 41, đường số 13 và đường Tuần Giáo - Điện Biên Phủ tạo nên những trục chính của tuyến vận tải phục vụ chiến dịch, bảo đảm cho xe vận tải và xe kéo pháo vào tới vùng phụ cận Điện Biên Phủ.

Để ngăn chặn bước tiến của quân ta, trọng tâm là nguồn tiếp tế vận chuyển lương thực, thực phẩm, thực dân Pháp đã cho máy bay ném bom, bắn phá ác liệt vào các tuyến đường chính mà địch nghi ngờ. Navarre đã ra lệnh cho không quân của chúng: “Tập trung vào các đánh phá giao thông vận tải, đặc biệt là các ô tô vận tải, và vào các đường giao thông của Việt Minh”. Các tuyến đường có vị trí xung yếu như cầu, phà, đèo, dốc ngoài việc ném bom, địch còn sử đụng cả bom nổ chậm, bom bươm bướm, bom lù để ngăn chặn bộ đội ta hành quân và vận chuyển lương thực thực phẩm vào mặt trận.

Đầu tháng 2 - 1954, thực dân Pháp tập trung lực lượng không quân đánh phá ác liệt các tuyến đường lên Tây Bắc, hòng cản sự tiếp viện của hậu phương ra chiến trường. Tại bến phà Âu Lâu và đèo Lũng Lô, địch đã ném xuống 2.070 quả bom, có những thời điểm, tại đèo Lũng Lô địch ném xuống 200 quả bom. Trong suốt chiến dịch, mỗi ngày có từ 16 đến 18 chiếc máy bay địch oanh tạc từ 5 đến 6 lần. Với tinh thần “Nhất định mở đường cho xe ta ra chiến trường tiếp viện”, hàng vạn lượt dân công ngày đêm bám đường, bảo đảm thông suốt mạch máu giao thông. Địch phá ta sửa ta đi, địch ném bom phá đoạn này ta mở đoạn khác; địch phá ban ngày ta mở đường ban đêm... Với tinh thần “Quyết chiến, quyết thắng” của quân và dân trên từng công trường tốc độ vận tải cho chiến trường từ 3km/giờ được nâng lên 13km/giờ; từ 8 đến 9 xe qua bến phà Âu Lâu trên sông Hồng lên 90 xe qua sông; giảm thời gian vượt sông của phà từ 30 phút xuống còn 15 phút tại các tọa độ lửa như bến Âu Lâu, Ngòi Lâu, Ngòi Mười. Hàng trăm thuyền, bè, mảng vận chuyển huy động 2.700 ngày công và 650 xe đạp thồ cho chiến dịch.

Mở đường, sửa đường cho việc đi lại vận chuyển thuận lợi, đây mới chỉ là bước cơ bản đầu tiên. Việc giữ cho thông đường, thông xe trong mọi tình huống để nhanh chóng kịp thời đưa pháo ra tiền tuyến, đưa lương thực, đạn dược lên phía trước, thì mới thực sự phát huy được tác dụng của đường xá.

Đặc biệt việc tháo gỡ bom nổ chậm trên các trục đường giao thông chính do Trung đoàn công binh 151 phụ trách, Trung đoàn đã thành lập một tổ chuyên nghiên cứu phá bom nổ chậm. Tổ này đã sưu tầm các loại đầu nổ thu được của địch, nghiên cứu nguyên lý hoạt động của chúng, tổ chức các đài quan sát ở các trọng điểm để đếm bom rơi, xác định vị trí bom nổ chậm, và theo dõi hoạt động của địch để tìm ra quy luật đánh phá của chúng và quy luật bom nổ. Thực dân Pháp ngày càng thả nhiều bom nổ chậm xuống các tuyến đường giao thông vận tải của ta. Việc phá bom nổ chậm đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ tuyến đường. Trên khắp các trận địa mặt đường, công binh cùng dân công thanh niên xung phong ngày đêm bám trụ tháo gỡ bom mìn. Dưới làn mưa bom đạn của địch, lực lượng dân công thanh niên xung phong kiên trì bám trụ mặt đường đảm bảo cho giao thông thông suốt.

Mở đường, sửa đường giúp cho việc vận chuyển tiếp tế lương thực, thực phẩm củng thuốc men đạn dược ra mặt trận thuận lợi, đảm bảo được những nhu cầu cần thiết cho quân ta chiến đấu với kẻ địch. Đồng thời việc bảo vệ các tuyến đường đảm bảo cho giao thông vận tải thông suốt cũng góp phần không nhỏ vào thành công chung của toàn chiến dịch. Tạo nên sự bất ngờ lớn đối với quân địch về việc vận chuyển tiếp tế cho mặt trận.

Những gì quân và dân ta làm được trong việc mở đường, sửa đường và giữ đường trong chiến dịch Điện Biên Phủ đều đã vượt ra ngoài sự tính toán của quân địch. Làm cho quân địch bị bất ngờ về khả năng chống đỡ và chịu đựng khó khăn gian khổ của quân và dân ta. Đó cũng chính là lý do vì sao quân Pháp thua trận tại Điện Biên phủ. Nhân nhân Việt Nam ở trong bất kì hoàn cảnh nào cũng biết vươn lên làm chủ được hoàn cảnh, hoàn thành được những nhiệm vụ khó khăn, gian nan nhất, luôn sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc. Sau chiến dịch Điện Biên Phủ, nhiều chiến sĩ công binh được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

_Thanh Vân_