Những Nhà Giáo Tiêu Biểu Việt Nam

Trong cuộc đời của mình, thầy Đoàn Huyên đã trải qua khá nhiều chức vụ ở chính quyền cấp thấp. Và mặc dầu rất mẫn cảm với công việc làm quan nhưng ông không lấy quan trường làm sự nghiệp mà chỉ chú trọng vào việc học. Vì thế, khi được mời ra làm quan đốc học, ông đã hết sức nhiệt tình. Và quả thật những thành tựu của ông bắt đầu xuất hiện khi ông giữ chức quan này.

Ông hết sức chăm lo bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Song song với việc dạy chữ nghĩa thánh hiền, ông còn răn dạy cả đạo đức, luân lý, lễ nghĩa... Các vị quan nổi tiếng đương thời như Hoàng Diệu, Phạm Thân Duật, Trương Đăng Đản đều hết lòng ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của ông. Họ nhận định ông là người công chính vô tư, đáng làm khuôn mẫu cho các ông thầy, là bậc danh nho quân tử. Bản thân thầy Đoàn Huyên cũng luôn dạy học đúng khuôn phép, thi cử rất công bằng, nghiêm minh nên luôn được học trò kính trọng. Học trò của ông có một người tên là Nguyễn Cao. Có lần, trong kỳ thi Hương, Nguyễn Cao bị ốm không kịp dự lễ gặp mặt, đáng ra như thế thì không được dự thi nhưng Đoàn Huyên biết học trò là người có tài năng, đức hạnh nên miễn cho. Quả nhiên khoa thi lần đó Nguyễn Cao đã đậu giải Nguyên. Dưới sự dạy dỗ của thầy, về sau Nguyễn Cao đã trở thành một lãnh tụ chống Pháp nổi tiếng. Trong vòng vây của địch, ông đã rạch bụng tự tử khiến cho giặc khiếp vía kinh hồn. Người ta nói rằng có một học sinh như Nguyễn Cao thì Đoàn Huyên đã có thể tự hào với vinh dự của một người thầy và bản thân ông cũng rất xứng đáng là một thầy giáo chân chính những năm cuối thế kỷ XIX.

Nguyễn Xuân