Có thể hiểu một cách đơn giản, nghề nghiệp là công việc được xã hội chấp nhận, tạo nên thu nhập cho bản thân và đem lại giá trị cho cộng đồng. Nghề nghiệp cũng là đích đến mà mỗi người đều muốn gắn kết lâu dài. Chính vì vậy, mỗi cá nhân cần suy xét thật cẩn thận theo nhiều khía cạnh trước khi đi đến quyết định chọn nghề. Một quyết định chọn nghề sai lầm có thể ảnh hưởng rất lớn đến đời sống cá nhân. Nó gây nên hàng loạt cảm xúc tiêu cực như: chán nản, thất bại, bất lực, kiệt sức, đánh mất niềm tin và trở nên bế tắc.
Vì vậy, định hướng nghề nghiệp là yếu tố quan trọng nhất quyết định đến thành công trong tương lai, đó là việc mỗi cá nhân vạch ra các tùy chọn nghề nghiệp trong tương lai, dựa trên khả năng, sở thích, tính cách, mức thu nhập trung bình, cơ hội việc làm,… Bên cạnh đó, việc định hướng nghề nghiệp đúng đắn sẽ giúp các bạn trẻ hạn chế các rủi ro như bỏ nghề, làm trái nghề, làm nhiều nghề khác nhau hay thậm chí thất nghiệp. Khi có định hướng đúng đắn, mỗi cá nhân sẽ phát huy khả năng của mình, tiếp cận được công việc phù hợp.
Trên thực tế, không phải lúc nào chúng ta cũng lựa chọn được công việc mình mong muốn, điều đó do nhiều nguyên nhân, có thể xuất phát từ hoàn cảnh khách quan và chủ quan. Nhằm giúp quý bạn đọc đặc biệt là các bạn trẻ hiểu được quan niệm “Ta chọn nghề hay nghề chọn ta?”, thấy rõ nguyên nhân, hậu quả của việc chọn sai ngành nghề, có những định hướng nghề nghiệp đúng đắn và sự lựa chọn sáng suốt trong hành trang bước vào đường đời cho mình. Bên cạnh đó, đưa ra những lời khuyên hữu ích đối với những ai đã lựa chọn sai nghề, có những hướng đi và quyết định đúng đắn để thay đổi ngành nghề cho phù hợp, cũng như những sai lầm cần tránh khi thay đổi nghề nghiệp, Thư viện tỉnh Đồng Nai trân trọng giới thiệu cuốn sách “Ta chọn nghề hay nghề chọn ta” của tác giả Mai Duyên. Đây là cuốn sách thuộc “Tủ sách hướng nghiệp” được Nhà xuất bản Dân trí ấn hành năm 2021.
Cuốn sách gồm 210 trang được chia thành 4 chương: Quan niệm ta chọn nghề hay nghề chọn ta?; Lựa chọn đúng ngành đúng nghề; Thay đổi ngành nghề, liệu có nên? và Năng lực, thái độ quyết định cuộc sống, sự nghiệp của bạn.
Chương thứ nhất, “Quan niệm ta chọn nghề hay nghề chọn ta?”. Đối với nhiều người tìm việc, đây quả là một câu hỏi lớn khó giải đáp, khi mà chính bản thân họ không hiểu rõ mình muốn gì và mình có thể làm gì. Có câu “Nghề chọn người chứ người đâu chọn được nghề”. Mọi thứ vẫn chỉ là tương đối bởi không ít người vẫn chủ động tìm kiếm những công việc mình yêu thích hay đam mê. Thế nhưng, nhiều người vẫn làm những công việc mà bản thân không thích, trong khi đó, họ không rõ liệu công việc đó có phù hợp hay không. Từ quan niệm trên, chương sách này sẽ giúp các bạn trẻ tìm hiểu nguyên nhân, dẫn đến chọn sai ngành nghề và hậu quả của việc chọn sai nghề; những dấu hiệu cho thấy bạn đã chọn sai nghề; khuyên bạn cần cân nhắc khi muốn nghỉ việc. Tìm đọc chương sách này bạn đọc sẽ nhận được những lời khuyên trong việc lựa chọn nghề nghiệp của mình, chẳng hạn như: Hãy tự hỏi bạn đang dốc hết sức hay chỉ đơn giản là cố hết sức? tìm ra lý do tại sao bạn lại không hạnh phúc với công việc; tìm một cộng đồng có cùng suy nghĩ, những người ủng hộ bạn; đừng lo lắng việc bạn không có đam mê, chỉ cần có trải nghiệm là đủ; thay đổi công việc từ vị trí hiện tại của mình – Tại sao không?...
Chương 2, “Lựa chọn đúng ngành đúng nghề”, trình bày các vấn đề như: lựa chọn ngành nghề có mục đích gì? Hiểu ngành để chọn nghề; Làm thế nào biết được mình phù hợp ngành nghề nào?; Các bước để chọn đúng ngành đúng nghề. Cuốn sách hướng dẫn rất cụ thể cho những ai đang có nhu cầu chọn nghề, ví dụ như: cần nắm rõ thông tin nghề; hiểu mình là ai; căn cứ vào năng lực bản thân; sở trường của bản thân là gì; chọn nghề phù hợp với đam mê; xem xét nhu cầu xã hội; xem xét khả năng tài chính; ngoại hình sức khoẻ của bản thân…
Ngoài ra, tác giả còn trình bày “Chọn ngành chọn nghề cho con để viết tiếp ước mơ của cha mẹ” hay “Lắng nghe nguyện vọng và cùng con tìm hiểu sở thích, điểm mạnh”. Đây là vấn đề quan trọng giúp các bậc phụ huynh nắm được những việc cần làm khi định hướng nghề nghiệp cho con. Thực tế, chúng ta không thể phủ nhận sức nóng trong câu chuyện chọn ngành, chọn trường cho con của các bậc phụ huynh. Việc cha mẹ mong muốn lựa chọn điều tốt cho con sẽ chẳng có điều gì đáng bàn cãi nếu không có những câu hỏi như: Liệu con có hứng thú với nghề cha mẹ chọn? Năng lực của con có thể theo đuổi được điều cha mẹ kỳ vọng? Vì vậy, cha mẹ hãy đóng vai trò là người tư vấn, là bạn đồng hành cùng con khi lựa chọn ngành nghề, tránh áp đặt sở thích hay kỳ vọng của mình để gây áp lực cho con. Cùng con tìm hiểu nhiều ngành nghề khác nhau, khảo sát yêu cầu của ngành nghề để con chắc chắc với quyết định của bản thân. Hãy dạy cho con cách tìm hiểu về khả năng phát triển, thu nhập của ngành nghề, phân tích cho con hiểu về giá trị nghề và mức độ phát triển năng lực cá nhân để tự nuôi sống mình. Chọn nghề như vậy mới thực sự hiệu quả.
Quý bạn đọc thân mến! Thay đổi nơi làm việc không phải lúc nào cũng dễ dàng, thay đổi nghề nghiệp càng có nhiều điều phải lo toan, suy nghĩ và chuẩn bị hơn. Tuy nhiên, nếu có kế hoạch và một chiến lược phù hợp, bạn hoàn toàn có thể thành công, bất kể bạn đang ở đâu trong sự nghiệp hay bạn bao nhiêu tuổi.
“Thay đổi ngành nghề, liệu có nên?” chính là nội dung của chương tiếp theo. Với những dẫn chứng cụ thể và phân tích sâu sắc từ thực tế, chương 3 của “Tủ sách hướng nghiệp – Ta chọn nghề hay nghề chọn ta” sẽ hướng dẫn cho bạn đọc cần “Làm gì khi chọn sai ngành nghề?”, có nên tiếp tục theo ngành nghề đã lựa chọn; rẽ ngang sang ngành học mới hay học văn bằng 2 ngành khác?… Bên cạnh đó, tác giả cũng lưu ý đối với chúng ta, hãy thay đổi suy nghĩ trước khi thay đổi nghề, cần nắm được những thông tin trước khi thay đổi nghề nghiệp; tự vấn bản thân trước khi thay đổi nghề. Tìm kiếm và nắm bắt cơ hội; cần nắm các bước để thay đổi nghề nghiệp thành công, những sai lầm cần tránh khi thay đổi nghề nghiệp. Ngoài ra, tác giả đã đưa ra một số trường hợp của những người nổi tiếng đã thay đổi nghề nghiệp thành công để chúng ta suy ngẫm, ví như: Ava Duvernay đã đi từ PR đến đạo diễn, sản xuất và viết kịch bản phim; Andy weir đã đi từ công nghệ phần mềm đến tiểu thuyết khoa học viễn tưởng; còn Ina Garten đi từ công việc của chính phủ đến sách dạy nấu ăn và chương trình truyền hình.
Chương cuối của cuốn sách trình bày: Năng lực, thái độ quyết định cuộc sống, sự nghiệp của bạn.
Liệu có phải, sau cơn mưa trời sẽ sáng?, muốn thành công thì không ngại thất bại, sự hiểu biết sẽ xoá bỏ mọi sai lầm, chỉ cần bạn thay đổi, cuộc sống sẽ đổi thay, cần dành thời gian để nghiên cứu và học hỏi mỗi ngày, mất kết nối với chính mình là mất tất cả. Nếu bản thân không nỗ lực thì ai sẽ cho bạn cuộc sống trong mơ. Cách tốt nhất để giải quyết mọi phiền não là không đòi hỏi quá nhiều. Tầm nhìn, quyết định hoài bão, nhận thức quyết định được bao xa, bởi cuộc đời bạn đặt ở vị trí nào là do bạn, thành bại phụ thuộc vào cách nhìn nhận thế giới và xác định chỗ đứng của mỗi người. Chính vì vậy, với những luận điểm trên sẽ giúp chúng ta rút ra được rằng: năng lực, thái độ của bạn thế nào, thì cuộc sống, sự nghiệp của bạn như thế ấy, bạn phải biết mình là ai, cần gì, muốn gì, cuộc sống và sự nghiệp của bạn là do bạn quyết định và phụ thuộc vào sự cố gắng, nỗ lực của chính bạn.
Có thể khẳng định, “Ta chọn nghề hay nghề chọn ta” thực sự là cuốn sách hướng nghiệp cần có, là tài liệu tham khảo để các các bậc cha mẹ và các bạn trẻ có sự nhìn nhận đúng đắn trong việc lựa chọn ngành nghề.
Trước thềm kỳ thi Tốt nghiệp Trung học Phổ thông Quốc gia, chúc cho những sĩ tử có nhiều sức khoẻ, luôn bình tĩnh, tự tin, hoàn thành tốt bài thi của mình và có những quyết định đúng đắn trong việc lựa chọn ngành nghề cho mình trong tương lai./.
Đinh Nhài