Từ năm 1925 đến năm 1927, đồng chí tham gia hoạt động trong phong trào học sinh. Năm 1928, đồng chí gia nhập Quốc dân Đảng do Nguyễn Thái Học lãnh đạo. Năm 1929, đồng chí bị thực dân Pháp bắt đày ra Côn Đảo. Trong nhà tù đế quốc được những người Cộng sản giác ngộ, đồng chí đã kiên quyết từ bỏ Quốc dân Đảng đi theo đường lối Đảng Cộng sản. Năm 1935, ra tù đồng chí tiếp tục hoạt động cách mạng trong phong trào Bình dân, bị địch bắt ở Thái Nguyên năm 1936 và Hưng Yên năm 1938. Năm 1942, đồng chí hoạt động ở Lai Châu. Năm 1943, đồng chí được Trung ương giao phụ trách binh vận mua sắm vũ khí cho cách mạng ở Hải Phòng, Đông Triều, Uông Bí, tham gia tổ chức và chỉ huy chiến khu Đông Triều.
Tháng 7 năm 1945, đồng chí chỉ huy đánh chiếm và giải phóng thị xã Quảng Yên. Trong Cách mạng Tháng Tám, đồng chí tham gia chỉ huy giành chính quyền ở Kiến An - Hải Phòng, Hải Dương, sau đó được Trung ương chỉ định làm Khu trưởng Khu Duyên Hải, Bắc Bộ (nay là Quân khu III).
Tháng 10 năm 1945, đồng chí được Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp giao nhiệm vụ vào Nam Bộ. Tháng năm 1945, đồng chí là Khu trưởng Khu VII. Năm 1946, đồng chí được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Năm 1948, đồng chí được bổ nhiệm làm Tư lệnh chỉ huy Quân đội Quốc gia và dân quân Nam Bộ (Tư lệnh Nam Bộ). Ngày 25 tháng 1 năm 1948, đồng chí được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh phong quân hàm trung tướng.
Năm 1951, đồng chí được Trung ương triệu tập ra Bắc báo cáo tình hình Nam Bộ, trên đường thi hành nhiệm vụ, đồng chí bị địch phục kích và hy sinh ngày 2 tháng 9 năm 1951 tại tỉnh Ráp-ta-na-ki ri Căm-pu-chia.
Phần thưởng được Đảng, Nhà nước trao tặng:
- Huân chương Hồ Chí Minh.
- Huân chương Quân công hạng Nhất.
- Huân chương Chiến thắng hạng Nhất.
Năm 2000 được sự giúp đỡ của Chính phủ Hoàng gia Campuchia, đội công tác của Bộ Quốc phòng đã tìm được hài cốt Trung tướng Nguyễn Bình đưa về nước ngày 29 tháng 2 năm 2000. Lễ truy điệu và mai táng hài cốt liệt sỹ Trung tướng Nguyễn Bình tổ chức trọng thể theo nghi thức quân đội tại hội trường Quân khu VII vào hồi 8h ngày 11 tháng 3 năm 2000 và tổ chức an táng cùng ngày tại nghĩa trang liệt sỹ thành phố Hồ Chí Minh. Ông được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Nguyễn Thái An
Hà Tiến Thăng