|
|
|
Lễ cúng thần Đá
|
Nằm ẩn sâu trong thung lũng, nơi có dòng suối Nấm Dẩn, cùng những tầng tầng, lớp lớp ruộng bậc thang uốn lượn ôm quanh quả núi, những nếp nhà sàn nhỏ xinh ẩn mờ trong mây núi, bất ngờ nổi lên những phiến đá to lớn có hình thù, hoa văn kỳ lạ. Trên mỗi phiến đá đó, người xưa đã khắc lên những hình tượng khác nhau, có hình như bàn chân người, hình vòng tròn, hình ruộng bậc thang, hình người, hình sinh thực khí... Tuy nhiên, đó cũng mới chỉ là theo những giả thuyết của các chuyên gia khảo cổ học (Viện Khảo cổ), tất cả đều đang chứa đựng những ẩn số, huyền bí. Để khẳng định và tìm lời giải cho vấn đề này, các nhà khoa học cần tiếp tục nghiên cứu...
Nấm Dẩn là xã vùng biên của tỉnh Hà Giang. Nơi đây có 5 tộc người: Nùng, Hmông, Hoa, Kinh, Tày, trong đó tộc Nùng có số dân đông nhất (470 hộ, 2.724 khẩu), toàn xã có 12 thôn bản thì có tới 10 thôn bản 100% đều là người Nùng, tập trung thành từng khu trên các sườn núi. Hiện nay, người Nùng ở Nấm Dẩn còn bảo tồn được khá nguyên vẹn những nét văn hóa đặc trưng, truyền thống của mình trong lao động sản xuất và phong tục tập quán. Đồng thời họ cũng là tộc người có lịch sử cư trú lâu đời nhất ở đây. Người Nùng theo tín ngưỡng đa thần, họ quan niệm vạn vật hữu linh. Vũ trụ của người Nùng được chia làm 3 mường: mường trời là thế giới thần tiên, mường người là mặt đất, mường âm là mường của những người sống trong lòng đất chỉ nhỏ bằng chiếc bình vôi. Vì vậy họ thờ nhiều đối tượng như: thờ cúng tổ tiên, cúng Thổ Công, cúng thần Rừng, thần Suối. Đặc biệt Nấm Dẩn là xã duy nhất trong vùng có tục cúng thần Đá - nơi có bãi đá cổ Xín Mần. Thần Đá - tiếng Nùng gọi là “Đản guy”.
|
|
|
Phiến đá có những hình khắc cổ
|
Bãi đá cổ là quần thể những phiến đá có khắc những ký hiệu trên đó, với tất cả 7 phiến đá lớn và 2 cự thạch (đá cực lớn), trên đó có khắc khoảng 80 hình và khoảng 80 vũng lõm khác nhau. Những hình khắc trên đá ở đây mới được phát hiện năm 2007, được nhà nước xếp hạng di tích khảo cổ học cấp Quốc gia năm 2008. Đây là điểm đến tham quan du lịch kỳ thú và hấp dẫn đối với nhiều du khách thích nghiên cứu, khám phá miền sơn cước phía tây của tỉnh Hà Giang.
Tục cúng thần Đá ở Nấm Dẩn là tín ngưỡng ngẫu nhiên của đồng bào Nùng tại đây hay có sự gắn kết hoặc liên quan nào đó với các di tích cự thạch tại bãi đá cổ hay không? để làm sáng tỏ vấn đề này cần tiếp tục có sự nghiên cứu của các nhà dân tộc học, khảo cổ học. Vào ngày 2-6 âm lịch, người ta chọn nơi nào có những vách đá cao sừng sững nhất trong vùng để dựng bàn thờ ngay dưới chân vách đá đó, địa điểm cúng gần khu vực di tích cự thạch; đến nay họ chuyển địa điểm cúng lên khu vực có vách đá cao gần đỉnh núi - cách phiến đá A1 hơn 500m (là phiến đá có những hình khắc cổ độc đáo nhất trong khu vực bãi đá cổ Xín Mần được xếp hạng di tích cấp Quốc gia năm 2008). Sáng sớm ngày 2-6 âm lịch, những thanh niên trai tráng theo thầy cúng dựng lên một đàn cúng bằng các thanh gỗ cao 1,2m, dài 1,5m, rộng 1m sao cho đủ diện tích để bày đặt các lễ vật cúng. Đây là di sản văn hóa độc đáo cần được bảo tồn để phục vụ nhu cầu tâm linh, sinh hoạt văn hóa cho nhân dân địa phương, đồng thời quảng bá và thu hút khách du lịch biết và đến với bờ đá cổ Xín Mần.
Trích tạp chí Xưa & Nay