Quân Khu 7 trực thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam, là một trong 7 quân khu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, có nhiệm vụ tổ chức, xây dựng, quản lý và chỉ huy quân đội chiến đấu bảo vệ vùng Đông Nam Bộ mở rộng. Ngày nay, địa bàn Quân Khu 7 gồm 9 tỉnh, thành phố là: Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu, Long An, Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước, Tp. Hồ Chí Minh, Bình Thuận và Lâm Đồng.
Lực lượng vũ trang nhân dân Quân Khu 7 được thành lập vào ngày 10-12-1945, tại Hội nghị quân sự Nam bộ, có nhiệm vụ chiến đấu chống thực dân Pháp xâm lược lần hai, bảo vệ nhân dân vùng Đông Nam Bộ. Ngay sau khi thành lập, Quân Khu 7 đã xây dựng lực lượng vũ trang, xây dựng căn cứ địa, chuẩn bị tinh thần và thực lực mọi mặt cho cuộc kháng chiến lâu dài ở miền Nam, bảo vệ hòa bình cho dân tộc Việt Nam.
Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân pháp xâm lược lần thứ hai, lực lượng vũ trang Quân Khu 7 đã hoàn thành nhiệm vụ “đi trước” mà lịch sử giao phó, góp phần làm xáo trộn kế hoạch chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp, tạo điều kiện về thời gian cho nhân dân cả nước chuẩn bị bước vào cuộc kháng chiến một cách chủ động, nhất là giai đoạn 1947 - 1950, giai đoạn Pháp “bình định” chiến trường Nam bộ. Lực lượng vũ trang Quân Khu 7 đã sáng tạo ra nhiều cách đánh độc đáo và có hiệu quả trong chống càn quét, trong phục kích giao thông, trong tiến công đồn bốt, cứ điểm, tháp canh và tổ chức chiến dịch lớn, góp phần đánh bại chính sách “bình định” của thực dân Pháp.
Giai đoạn cuối cuộc kháng chiến chống Pháp, trong điều kiện bị địch chia cắt, phong tỏa và càn quét liên miên, lực lượng vũ trang Quân Khu 7 vẫn kiên cường đấu tranh giành giật sức người, sức của với địch. Đẩy mạnh phong trào đấu tranh du kích, kết hợp với phong trào đấu tranh đô thị và cầm chân địch tại chỗ; không ngừng mở rộng căn cứ địa và xây dựng cuộc sống mới mọi mặt ở vùng giải phóng, quân dân miền Đông Nam bộ và cực Nam Trung bộ đã từng bước giành lại thế chủ động, tạo thế lực mới, tích cực góp phần cùng quân và dân cả nước tiến công địch trong Đông - Xuân (1953-1954), kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, lực lượng vũ trang Quân Khu 7, đã vững bước vào cuộc chiến đấu trong mối tương quan lực lượng không cân sức và dần dần gầy dựng lực lượng, cùng với đồng bào cả nước thực hiện cuộc kháng chiến lâu dài. Vững tin vào đường lối chủ trương của Đảng, lực lượng vũ trang Khu 7 luôn kiên trì đấu tranh chính trị, đòi địch thi hành hiệp định Giơneve, đòi quyền dân sinh, dân chủ, chống “tố cộng, diệt cộng”, chống càn quét, khủng bố, cướp đất, dồn dân. Vừa đấu tranh chính trị, vừa có ý thức chuẩn bị tiến hành cuộc đấu tranh vũ trang, chuẩn bị về lực lượng, tích trữ vũ khí và xây dựng lại 2 căn cứ lớn là Dương Minh Châu và chiến khu D, góp phần tiêu diệt kẻ địch trong toàn miền.
Từ 1957 đến đầu năm 1961, các đơn vị đầu tiên của lực lượng vũ trang Khu 7 đã thực hiện một số trận đánh, đặc biệt trận đánh quận lỵ Dầu Tiếng, ngày 11-8-1958, tiêu diệt và làm chủ toàn bộ căn cứ 1 tiểu đoàn lính “cộng hòa” ; Trận đánh vào trụ sở cơ quan MAAG của Mỹ đóng tại nhà máy của BIF Biên Hòa do đặc công biệt động Biên Hoà thực hiện ngày 9-7-1959, diệt 2 tên cố vấn Mỹ ; Đánh trận Tua 2, ở Tây Ninh, ngày 26-1-1960, diệt và làm bị thương, bắt sống nhiều tên lính, thu nhiều vũ khí trang bị, mở đầu cho phong trào Đồng khởi ở miền Đông ; Trận đánh sụp ngụy quyền cơ sở ở Thủ Dầu Một, trong cuộc Đồng khởi 1960, đã giải phóng nhiều xã, ấp, thôn;.... và rất nhiều chiến công vang rội của lực lượng vũ trang Quân Khu 7.
Trong giai đoạn “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ - ngụy, lực lượng vũ trang Quân Khu 7 đã đánh nhiều trận tiêu diệt, tiêu hao sinh lực địch. Trong đó tiêu biểu nhất là chiến dịch Bình Giã, đánh bại chiến thuật trực thăng vận và thiết xa vận của Mỹ, diệt và làm bị thương 1.755 tên địch. Đây là lần đầu tiên trên chiến trường B2 ta mở chiến dịch lớn cấp Sư đoàn.
Trong giai đoạn “chiến tranh cục bộ”, bộ đội chủ lực Khu 7 phát triển lên 2 Trung đoàn và quyết tâm đánh Mỹ, diệt ngụy, thực hành các cuộc tổng tiến công và nổi dậy trong năm 1968, đánh vào các sào huyệt của địch ở Sài Gòn, giành thắng lợi lớn, góp phần buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh và chịu đàm phán với ta ở Pari. Sau đó, quân dân miền Đông Nam bộ và cực Nam Trung bộ quyết định mở chiến dịch đường 14 Phước Long và giành thắng lợi quan trọng, ta giải phóng một tỉnh mà địch không lấy lại được. Cùng với chiến thắng Buôn Ma Thuột - Tây Nguyên và các chiến thắng ở miền Đông Nam bộ, Bộ Chính trị đã hạ quyết tâm giải phóng miền Nam trong năm 1975.
Công tác chuẩn bị đã sẵn sàng, lực lượng tại chỗ của Sài Gòn – Gia Định và đặc công biệt động có 30 tiểu đoàn thực hiện nhiệm vụ là đánh chiếm các mục tiêu then chốt có thể chiếm được, phát động nhân dân nổi dậy làm chủ, tạo mọi điều kiện tại chỗ để các quân đoàn tiến vào giải phóng Sài Gòn và chiếm giữ 14 cây cầu trên các ngả đường tiến về Sài Gòn (chủ yếu do Lữ 316 đặc công biệt động và trung đoàn đặc công 116 thực hiện). Ngay sau khi có lệnh, trong hai ngày 29 và 30-04-1975 quân dân miền Đông Nam Bộ đã cùng các binh đoàn chủ lực thực hiện cuộc tổng tiến công và nổi dậy thành công, kết thúc thắng lợi Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, dành lại độc lập – tư do – thống nhất đất nước Việt Nam.
Sau ngày 30-04-1975, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang tham gia thực hiện nhiệm vụ quân quản, tổ chức sắp xếp lại lực lượng và tiến hành thành lập QK7 theo chỉ đạo của Trung ương. Đồng thời, cùng nhân dân khắc phục hậu quả chiến tranh trên tất cả các lĩnh vực, góp phần xây dựng và bảo vệ cuộc sống mới.
Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam đã hoàn thành, lực lượng vũ trang Quân Khu 7 còn làm nhiệm vụ quốc tế từ năm 1977 đến 1989. Đó là bảo vệ biên giới Tây Nam và thực hiện nhiệm vụ giữ vững an ninh trên địa bàn. Đồng thời, phối hợp với các lực lượng cách mạng Campuchia tiến hành cuộc phản công truy kích bọn Pôn-pốt, cứu nhân dân Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng vào cuối năm 1978, đầu năm 1979. Hay thực hiện tốt nhiệm vụ liên minh chiến đấu, giúp nhân dân Campuchia hồi sinh, từng bước củng cố, xây dựng lực lượng đủ khả năng tự đảm đương nhiệm vụ của mình,... và rất nhiều nhiệm vụ bảo vệ hòa bình cho nhân dân nước bạn và nhân dân địa phương khác.
Phát huy truyền thống “Trung thành vô hạn, chủ động sáng tạo, tự lực tự cường, đoàn kết quyết thắng”, lực lượng vũ trang Quân Khu 7 đã hoàn thành toàn diện các nhiệm vụ được giao, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ biên giới, biển đảo thuộc địa bàn Quân khu, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước.
Trong những năm đổi mới, trên địa bàn Quân khu 7 địch tập trung đánh phá ta bằng nhiều phương tiện và thủ đoạn tinh vi, thâm độc. Chúng dựa vào một số khuyết điểm và nhược điểm của ta trong việc thực hiện chính sách và một bộ phận cán bộ thoái hoá biến chất rồi khuếch đại, gây mối nghi ngờ giữa quần chúng với Đảng, chính quyền và quân đội, làm giảm lòng tin của nhân dân vào Nhà nước và chế độ. Trước tình hình đó lực lượng vũ trang Quân khu 7 đã kịp thời tăng cường triển khai thực hiện các nhiệm vụ củng cố, xây dựng lực lượng, thực hành huấn luyện không ngừng nâng cao sức mạnh sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu, cùng các địa phương xây dựng các khu vực phòng thủ và thế trận quốc phòng toàn dân vững mạnh. Đồng thời, Quân khu 7 đã phối hợp cùng các lực lượng Công an nhân dân và nhân dân các địa phương thực hiện các nhiệm vụ ngăn chặn, giải quyết các điểm nóng, kịp thời phát hiện, truy quét bọn phản động và các nhóm bạo loạn, làm trong sạch địa bàn, giữ vững an ninh chính trị, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam.
Với những thành tích xuất sắc trong kháng chiến và trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, Quân khu 7 được Đảng, Nhà nước tặng thưởng: hai Huân chương Sao vàng, hai Huân chương Hồ Chí Minh, một Huân chương Quân công hạng nhất,....
Nhân kỷ niệm 75 năm ngày thành lập Quân khu 7 (10/12/1945 – 10/12/2020), thư viện tỉnh Đồng Nai xin giới thiệu sơ lược về lịch sử hình thành, những chiến công tiêu biểu của lực lượng vũ trang nhân dân quân khu 7 trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Độc lập - Hòa bình và phát triển phồn vinh của quê hương, đất nước. Qua đó, giáo dục truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc và chống lại những luận điệu sai trái của kẻ phản động, biết tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hóa của nhân loại, hòa nhập chứ không hòa tan với nền văn hóa ngoại lai của các nước.
Đào Thanh
