Dù ở thời đại nào, con người cũng coi sách và lấy việc đọc sách là một trong những phương thức để hoàn thiện nhân cách, để tiến bộ trong cuộc sống cá nhân và đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội. Vì vậy, đọc sách từ lâu đã trở thành một nhu cầu cần thiết của xã hội loài người trên thế giới. Sưu tầm, lưu giữ sách, xây dựng tủ sách, thư viện và tổ chức các hoạt động đọc sách là con đường để hình thành và phát triển văn hóa đọc.
Nhận thấy ý nghĩa và tầm quan trọng của sách và tri thức đối với đời sống con người, Ngày 24/2/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 284/QĐ-TTg lấy ngày 21/4 hàng năm là “Ngày Sách Việt Nam” nhằm khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, nâng cao nhận thức của nhân dân về ý nghĩa to lớn và tầm quan trọng của đọc sách đối với việc phát triển kiến thức, kỹ năng và phát triển tư duy, giáo dục và rèn luyện nhân cách con người. Đây là dấu mốc quan trọng, ngày đặc biệt của những người yêu sách nói chung và của những người làm công tác thư viện, phát triển văn hóa đọc nói riêng. Ngày 21/4 Việt Nam được tổ chức hàng năm với nhiều hoạt động phong phú, đa dạng và ý nghĩa, đã trở thành sự kiện văn hóa quan trọng, nhận được hưởng ứng của đông đảo bạn đọc cả nước, thực sự trở thành nét đẹp văn hóa và có sức lan tỏa trong cộng đồng.
Để đưa văn hóa đọc phát triển lên một tầm cao mới, ngày 4/11/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1862/QĐ-TTg, quyết định tổ chức “Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam” vào ngày 21/4 hàng năm trên toàn quốc, thay cho tên gọi “Ngày sách Việt Nam” trước đây, tiếp tục khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng, tạo dựng môi trường đọc thuận lợi; hình thành thói quen đọc sách trong gia đình, trường học, cơ quan, tổ chức; góp phần xây dựng xã hội học tập.
Với mục đích cao cả, không chỉ tôn vinh sách, giá trị của tri thức và văn hóa đọc, khẳng định tầm quan trọng của sách đối với xã hội - một nét đẹp trong đời sống tinh thần và truyền thống văn hiến Việt Nam. Bên cạnh tổ chức các hoạt động tôn vinh sách và văn hóa đọc của hệ thống thư viện công cộng, các thư viện trường học, lực lượng vũ trang công an, quân đội như: Triển lãm, trưng bày nghệ thuật sách báo, không gian văn hóa đọc sáng tạo; giao lưu giữa tác giả với bạn đọc, tọa đàm, nói chuyện chuyên đề; tuyên truyền giới thiệu sách, kể chuyện, vẽ tranh theo sách,… Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam còn mang một ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đã huy động được sự đóng góp, tài trợ, hỗ trợ tích cực của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước cũng như các bộ, ngành, địa phương, không chỉ có sách báo, tư liệu, mà cả về vật chất và tinh thần cho các thư viện, tủ sách, bạn đọc.
Để phục vụ nhu cầu ngày càng đa dạng, phong phú của bạn đọc khác nhau, các đơn vị sáng tác và xuất bản sách đã tăng cường vận động, phát huy vai trò của doanh nghiệp, thu hút các nguồn lực xã hội đầu tư vào phát triển ngành xuất bản, viết sách, quảng bá sách và văn hóa đọc. Tổ chức các cuộc thi, sáng tác sách có giá trị cao về nội dung, hình thức, tư tưởng, nghệ thuật. Đổi mới, khai thác, sử dụng xuất bản phẩm điện tử, sách tinh gọn, sách nói tạo sức lan tỏa rộng và nhanh hơn, với mục tiêu đưa ánh sáng tri thức đến gần với bạn đọc hơn, lan tỏa tình yêu sách, hình thành và phát triển thói quen đọc sách trong cộng đồng.
Ngoài ra còn nhiều chương trình phối hợp với các bộ, ngành, tổ chức khác, tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền; các hoạt động như hội thảo, tọa đàm, giới thiệu sách; khuyến khích các giải thưởng gắn với phong trào đọc và làm theo sách; giới thiệu các mô hình, tổ chức, cá nhân điển hình trong phong trào phát triển văn hóa đọc.
Song song với nhiều hoạt động phát triển văn hóa đọc được tổ chức sôi nổi, hiệu quả là sự xuất hiện của đường sách, những phố sách, đường hoa - đường sách, công viên sách; triển lãm, hội chợ sách và giải thưởng về sách; cuộc thi “Đại sứ Văn hóa đọc”, thi tuyên truyền giới thiệu sách,… giành cho mọi đối tượng bạn đọc khác nhau, không chỉ có các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, mà còn tại mỗi địa phương tỉnh, thành trên cả nước. Ở đó các hoạt động về sách và văn hóa đọc đã lồng ghép với hoạt động chính trị, sinh hoạt văn hóa khác, cùng các khẩu hiệu tuyên truyền, hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam gắn với chủ đề phù hợp, đã trở thành những điểm nhấn văn hóa, những trung tâm về sách, không gian văn hóa sách, hấp dẫn, thân thiện và bổ ích. Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4 đã trở thành Ngày Hội Văn hóa đặc biệt, một hoạt động xã hội kiểu mẫu, mang biểu trưng văn hoá Việt Nam, ngày càng lan toả rộng rãi; góp phần truyền cảm hứng, thúc đẩy cá nhân, gia đình, cộng đồng đến với sách; hình thành thói quen đọc sách thường xuyên, trở thành nhu cầu tự thân của quần chúng và cả cộng đồng, xã hội.
Cùng với các hoạt động văn hóa của cả nước, tiếp tục hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4 năm 2023. Tại Đồng Nai, Ủy ban Nhân dân tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 84/KH-UBND, tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam ở tất cả các cơ quan, đơn vị, địa phương, các tổ chức đoàn thể trên địa bàn toàn tỉnh, thời gian bắt đầu từ ngày 25/3/2023 đến ngày 30/04/2023. Giao Sở Thông tin và Truyền thông chủ trì, tham mưu UBND tỉnh, theo dõi, đôn đốc việc thực hiện Kế hoạch và tổng hợp báo cáo kết quả. Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và các tổ chức chính trị - xã hội chỉ đạo, định hướng các huyện, thành phố tập trung đẩy mạnh tuyên truyền một cách sâu rộng về ý nghĩa và thông điệp Ngày Sách và Văn hóa đọc 21/4 năm 2023, phù hợp với chức năng nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, địa phương. Các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố Long Khánh, thành phố Biên Hòa tổ chức, phát động phong trào đọc sách gắn liền với các hoạt động của địa phương, đoàn thể. Thông qua những hoạt động về sách và phát triển văn hóa đọc kết hợp giới thiệu, quảng bá hình ảnh, lịch sử - văn hóa, vùng đất, con người và tiềm năng Đồng Nai. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để tổ chức, kết nối, chia sẻ các hoạt động Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam từ Trung ương đến địa phương; đa dạng hóa các hình thức hoạt động để đưa sách đến gần với người dân hơn và lan tỏa tri thức trong cộng đồng.
Đài Phát thanh - Truyền hình Đồng Nai; Báo Đồng Nai, phối hợp các sở, ban, ngành, địa phương, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng của tỉnh, cơ sở. Xây dựng các chuyên trang, chuyên đề, bản tin, chương trình giao lưu, tọa đàm, phóng sự về Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4 năm 2023 trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.
Bộ Chỉ huy Quân sự, Công an tỉnh Đồng Nai, tổ chức triển lãm sách trong toàn lực lượng; đồng thời lồng ghép giới thiệu sách mới, xếp sách nghệ thuật, nói chuyện về sách, thi viết cảm nhận về cuốn sách yêu thích,...
Ngành Giáo dục và đào tạo tổ chức cho học sinh tham quan, tham gia các hoạt động văn hóa hưởng ứng Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam trên địa bàn tỉnh. Phát động phong trào đọc sách trong thư viện nhà trường; tổ chức các câu lạc bộ về sách trong các hoạt động ngoại khóa như: “Giới thiệu sách”, “Vẽ tranh theo sách”, “Kể chuyện và làm theo sách”, “Bài cảm nhận về tác phẩm”;... Bên cạnh đó còn phát động, tổ chức các chương trình, phong trào thu gom sách, ủng hộ sách vở, hỗ trợ cho các trường học vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa.
Cùng phối hợp các hoạt động do ngành Giáo dục và Đào tạo phát động là các phong trào “Ngày hội văn hóa” tại Công viên Biên Hùng, thành phố Biên Hòa do Ủy ban nhân dân thành phố Biên Hòa phối hợp cùng Tỉnh đoàn tổ chức, được chia làm 2 đợt, với các chủ đề: Tuần lễ “Thanh niên Văn hóa Biên Hòa”, “Đường sách Biên Hòa”, phối hợp cùng Nhà Xuất bản Kim Đồng và 18 doanh nghiệp phát hành trong và ngoài tỉnh, gồm các hoạt động: Triển lãm, trưng bày sách nghệ thuật, gian hàng trưng bày các sản phẩm khởi nghiệp và bán sách, đồ lưu niệm giảm giá (Hội sách nửa Giá, với khoảng 30.000 bản sách). Tiếp đó là chủ đề “Ngày hội Tri thức và Văn hóa năm 2023”, tổ chức cuộc thi thuyết trình xếp sách nghệ thuật của gần 20 gian hàng đến từ các đơn vị lực lượng vũ trang tỉnh, huyện đoàn, thành phố Long Khánh và thành phố Biên Hòa tham gia.
Một sự kiện Văn hóa đặc sắc không thể bỏ qua đó là, tại Trung tâm tổ chức sự kiện tỉnh (khuôn viên Thư viện tỉnh) diễn ra “Ngày Hội Sách và Văn hoá đọc Việt Nam lần thứ 2, năm 2023”, đơn vị chủ trì là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Thư viện tỉnh), cùng phối hợp tham gia gồm; Nhà xuất bản Đồng Nai, Hội Văn học Nghệ thuật Đồng Nai, cùng 9 Thư viện huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh (Long Thành, Định Quán, Trảng Bom, Tân Phú, Vĩnh Cửu, Thống Nhất, Thành phố Biên Hòa, thành phố Long Khánh) và thư viện trường THPT Lê Quý Đôn - Long Bình Tân. Ngày hội sách được tổ chức trong 2 ngày, 13 và 14/4/2023, đã thành công tốt đẹp, thu hút hơn 3.000 lượt người tham quan và hưởng ứng, với các hoạt động phong phú, hấp dẫn và sáng tạo như: Trưng bày, triển lãm, xếp sách nghệ thuật theo nhiều chủ đề: Chủ tịch Hồ Chí Minh, Biển đảo Việt Nam, Quân đội nhân dân Việt Nam, Lịch sử, văn hóa, con người Đồng Nai,… đặc biệt trong Hội sách có sự xuất hiện của thể loại Sách dành cho người khiếm thị; Gian hàng trao đổi sách, trải nghiệm đọc sách thông minh (Quét mã QR để đọc và nghe sách trực tuyến); Bán sách giảm giá; Chương trình giao lưu tác giả - tác phẩm; Ký tặng sách, đố vui có thưởng,… và nhiều các hoạt động văn hóa khác cùng diễn ra ở khắp các địa điểm, địa bàn trên toàn tỉnh Đồng Nai. Nhân dịp này, Thư viện tỉnh Đồng Nai tặng Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh 100 bản sách; Nhà xuất bản Đồng Nai tặng 600 bản sách và Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Đồng Nai tặng 500 bản sách cho 11 các đơn vị cùng tham gia tổ chức Ngày Sách và Văn hóa đọc lần thứ 2 năm 2023. Không chỉ hoạt động tại chỗ, Thư viện tỉnh còn tổ chức các chuyến xe tri thức đi phục vụ lưu động tại các điểm trường ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn của huyện Vĩnh Cửu, Thống Nhất, Tp. Long Khánh,… kết hợp lồng ghép tuyên truyền về ý nghĩa, tầm quan trọng của Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4 đến nhân dân trên địa bàn tỉnh.
Với thông điệp: “Sách: Nhận thức - Đổi mới - Sáng tạo”; “Sách cho tôi, cho bạn” Sự kiện Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4 năm 2023 tổ chức trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã và đang trở thành nét đẹp, một sinh hoạt văn hoá, văn minh; đã gắn kết các Tác giả - Người làm sách - Tác phẩm – Bạn đọc và cả xã hội xích lại gần nhau hơn, mỗi người cùng thắp lên, thổi bùng ngọn lửa tri thức và lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng.
Như vậy, trước đây Việt Nam có “Ngày Sách Việt Nam” thì ngày nay có “Ngày Sách và Văn hoá đọc Việt Nam”, được duy trì tổ chức hàng năm trên toàn quốc, hoạt động này đã thu hút sự chú ý, quan tâm của hàng vạn, hàng triệu người đọc, sự tham gia của nhà văn, nhà nghiên cứu, các nhà quản lý và cả cộng đồng. Tất cả những gì mà Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4 đã đem lại, cùng những tình cảm và trách nhiệm của bạn đọc, của các cơ quan, nhiều tổ chức xã hội, cá nhân,… đối với hoạt động về Sách và Văn hóa đọc, luôn là một nguồn sữa mẹ trong lành nhất, bổ dưỡng nhất và quý giá để góp phần nuôi dưỡng, duy trì, phát triển cũng như khẳng định cùng tôn vinh văn hóa đọc ở Việt Nam. Việc phát triển văn hóa đọc chính là động lực, là công cụ quan trọng để thực hiện mục tiêu phấn đấu xây dựng xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm bản sắc dân tộc. Đặc biệt là trong bối cảnh bùng nổ thông tin, văn hóa đọc đang lấn át mạnh mẽ hiện nay thì việc tổ chức các Ngày sách và Văn hóa đọc càng góp phần khẳng định: Sách - Tri thức - Văn hoá đọc vẫn mãi mãi trường tồn./.
H.Hồng