Hoàng Minh Châu (tên thật là Nguyễn Thành Vỹ, sinh năm 1911, tại làng An Trường, quận Càn Long, tỉnh Trà Vinh).
Đầu năm 1935, đồng chí được Liên tỉnh uỷ miền Đông cử về Biên Hòa hoạt động. Tại đây, đồng chí đã liên lạc với nhóm đồng chí Lưu Văn Viết (Đảng viên Đảng cộng sản – người con của Tân Triều) tập hợp những đảng viên trẻ, đồng thời giáo dục giác ngộ một số thanh niên là công nhân Sở Trường Tiền vận động, bàn bạc kế hoạch để thành lập chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Biên Hòa, đó là chi bộ Đảng Bình Phước – Tân Triều và chính đồng chí Hoàng Minh Châu là bí thư đầu tiên của chi bộ này.
Cuối tháng 5-1945, đại diện Xứ ủy đã triệu tập hội nghị liên tỉnh miền Đông tại ấp Vĩnh Cửu (nay thuộc phường Tam Hiệp, TP. Biên Hòa) để phổ biến chủ trương của Trung ương Đảng về tình hình, nhiệm vụ mới. Trọng tâm là họp bàn kế hoạch khởi nghĩa giành chính quyền tỉnh Biên Hòa nhằm chuẩn bị lực lượng để tham gia tổng khởi nghĩa trên phạm vi cả nước, hai đồng chí Hoàng Minh Châu cùng Huỳnh Văn Hớn được cử làm đại biểu cho Đảng bộ Biên Hòa tham gia hội nghị. Tại hội nghị này Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Biên Hòa được thành lập và nhất trí cử đồng chí Hoàng Minh Châu làm Chủ tịch Ủy ban kháng chiến tỉnh.
Trong kế hoạch khởi nghĩa, đồng chí Hoàng Minh Châu đã phân công cho đảng viên Hồ Văn Đại chịu trách nhiệm vận động ông Kinh lý Nguyễn Văn Tàng đứng ra thuyết phục cháu mình là tỉnh trưởng Nguyễn Văn Quý chấp nhận việc bàn giao chính quyền để tránh đổ máu; đồng thời phân công cho đảng viên Ngô Hà Thành (phụ trách quốc gia tự vệ cuộc) và Nguyễn Văn Long (phụ trách lực lượng cảnh sát) đến gặp tướng Ikada - Chỉ huy quân đội Nhật đang đóng tại Biên Hòa để yêu cầu Nhật không được can thiệp vào hoạt động của Ủy ban kháng chiến đồng thời phải giao nộp vũ khí, chỉ chỗ chôn giấu, cất giữ phương tiện chiến tranh. Riêng đám lính mã tà, lính thủ hộ, vệ binh (Garde Civile Locale) làm nhiệm vụ bảo vệ và gác cổng Tòa bố và các công sở cũng đã được vận động nộp súng cho lực lượng tự vệ hoặc án binh bất động để tránh xung đột vũ trang.
9 giờ sáng 26-8-1945 đảng viên Nguyễn Văn Nghĩa (tự Xược) được hàng trăm quần chúng ở Biên Hòa hỗ trợ đã xông thẳng vào Tòa bố (nay là trụ sở UBND tỉnh Đồng Nai) treo lá cờ đỏ Sao vàng đầu tiên lên dinh tỉnh trưởng.
11 giờ trưa ngày 26-8-1945, đồng chí Hoàng Minh Châu cùng các đồng chí trong Ủy ban khởi nghĩa tỉnh đến tiếp nhận và chứng kiến bàn giao chính quyền tỉnh Biên Hòa về tay nhân dân.
Với cương vị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Biên Hòa, đồng chí Hoàng Minh Châu đã tuyên bố truất quyền sở hữu toàn bộ các đồn điền cao su, nhà máy chế biến lâm sản, nhà máy khai thác đá, cát, nhà máy xay lúa gạo... của giới chủ tư bản Pháp, đồng thời tịch thu ruộng đất của địa chủ phong kiến chia cho nông dân, đặc biệt là ra quyết định bãi bỏ thuế thân và nhiều thứ thuế bất hợp lý khác do thực dân Pháp đặt ra. Vị Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Minh Châu còn ra quyết định giảm thuế, giảm tô để khuyến khích nông dân tăng gia sản xuất...
Cuộc bầu cử Quốc hội khóa đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 6-1-1946, đồng chí Hoàng Minh Châu trúng cử đại biểu của đơn vị tỉnh Biên Hòa.
Có thể nói Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên tại Biên Hòa - Đồng Nai ra đời là hạt nhân, nòng cốt tập hợp các nhóm cộng sản, yêu nước hình thành Ủy ban kháng chiến tỉnh Biên Hòa.
Sự ra đời của Chi bộ cộng sản Bình Phước - Tân Triều đã đánh dấu một mốc lịch sử quan trọng, một bước phát triển mới của phong trào cách mạng ở tỉnh Biên Hòa. Nhiều Đảng viên mới được kết nạp, nhiều Chi bộ Cộng sản được thành lập. Đảng viên, quần chúng, nhân dân địa phương dưới ngọn cờ Đảng Cộng sản đã đấu tranh quyết liệt với kẻ thù, giành nhiều thắng lợi to lớn đặc biệt trong cuộc tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng tám 1945.
Nhằm khơi gợi, giáo dục truyền thống cách mạng cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ của tỉnh Đồng Nai, năm 2000 Ban biên tập Báo Đồng Nai đã đưa ra sáng kiến trao tặng học bổng Hoàng Minh Châu - mang tên của người Bí thư chi bộ Đảng đầu tiên ở Đồng Nai, đối tượng hướng đến của học bổng là học sinh, con em gia đình chính sách, đảng viên có hoàn cảnh khó khăn nhưng vẫn vươn lên học giỏi, sống tốt. Đây là một hoạt động trọng tâm trong công tác xã hội có ý nghĩa mở rộng vòng tay nhân ái hỗ trợ nhiều học sinh nghèo vượt khó vươn đến ước mơ của mình, tạo động lực cho các em phấn đấu, thi đua học tập để sau này trở thành những người công dân có ích cho quê hương Đồng Nai nói riêng và đất nước Việt Nam nói chung.
Tổng biên tập Trần Huy Thanh
trao học bổng Hoàng Minh Châu cho các em học sinh
Nguyễn Thị Sen